Kontrol çaprazlamasının yapılamadığı veya buna gerek olmadığı durumlarda; ana, baba, çocuklar gibi aynı soydan bireylerin genotip ve fenotiplerinden yararlanılarak da genotipi bilinmeyen bireylerin genotipleri belirlenebilir. Soyağacında kullanılan sembollerden bazıları aşağıda gösterilmiştir.
Soyağacı analizi yapılarak genotipi bilinmeyen bireylerin genotiplerinin nasıl belirlendiğini yandaki örneği çözerek açıklayalım.
ÖRNEK: Aşağıdaki soyağacında, bireylerin kan gruplarının fenotipleri verilmiştir.
Bu soyağacında numaralarla gösterilen bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?
A) Yalnız 1
B) Yalnız 2
C) 1 ve 4
D) 2 ve 5
E) 3 ve 6
ÇÖZÜM:
Soyağacındaki bireylerin bazılarının kan grubu fenotipi A, bazılarınınki ise B dir. Kan grubu fenotipi A ise, genotipi ya AA dır ya da A0 dır. Kan grubu fenotipi B ise, genotipi ya BB dir ya da B0 dır.
Soyağacındaki,
- 5 ve 6 numaralı bireyler 3 ve 4 numaralı bireylerin, 3 numaralı birey ise 1 ve 2 numaralı bireylerin çocuğudur.
- 5 numaralı bireyin kan grubu fenotipi A olduğuna göre A genini babasından almıştır. Annesinden alamaz. Çünkü annesinde A geni yoktur, annesinin kan grubu fenotipi B dir. 5 numaralı birey annesinden A alamaz o halde AA genotipli olamaz. Annesinden 0 almıştır.
Öyleyse,
- 5 numaralı bireyin genotipi A0
- 3 numaralı bireyin genotipi B0 dır.
Yukarıdaki gerekçelerle,
- 6 numaralı bireyin genotipi B0
- 4 numaralı bireyin genotipi A0 dır.
Yine aynı gerekçelerle,
- 3 numaralı bireyin genotipi B0
- 1 numaralı bireyin genotipi A0’dır.
- 2 numaralı bireyin genotipi ya BB (homozigot), yada B0 dır.
Cevap B
