Vücudun dışında ve içinde bazı uyarılara karşı duyarlı hücreler vardır. Bunlara reseptör (almaç) denir. Reseptörler uyarıldığında durumu sinir sistemine bildirir. Sinir sistemi de durumu değerlendirerek ne yapılması gerektiğini belirler. İlgili kaslar ve bezler uyarılarak uygun tepki gösterilir. Bu tepki organlarına da efektör organ denir. Örneğin elimize iğne batsa hiç düşünmeden elimizi çekeriz, sıcakta terleriz ya da üşüdüğümüzde üzerimize kalın birşeyler giyeriz. Bunların hepsi reseptörlerin uyarılmasıyla efektörlerde meydana gelen aktivitelerdir. Eğer bu aktiviteler istem dışı ise buna refleks denir.
Yürürken sivri bir cisme bastınız mı hiç? Bastıysanız o anda ilk tepkiniz neydi? Ayağınızı mı kaldırdınız? Bilmiyorsunuz değil mi? Bilmemenizin nedeni tepkinizin istem dışı olması. Ben size ilk tepkinizin ne olduğunu söyleyebilirim: İlk tepkiniz sivri cisme basan bacağınızın bükülmesidir. Bu refleks ağırlığınızın bu bacağınıza yüklenmesini önler. Bu sayede bu durumdan en az zararla sıyrılmış olursunuz.
Belki de hangi tepkiyi göstermenizin en uygun olacağını düşünerek bile bulamayacaktınız. Düşünerek bulsaydınız bile bu sürede sivri cisim size daha fazla zarar verecekti.
Refleksler hızlı tepkiler olup canlının zararlı etkenlerden korunmasını sağlar. Refleksler gelişmiş hayvanlarda ve insanda davranışın çok küçük bir kısmını oluşturur. Basit hayvanlarda ise davranışların çoğu reflekslerle ortaya çıkar.
Canlılarda Davranış Hakkında Bilgi Almak İçin Tıklayın.
