Yapısında karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) bulunduran organik bileşiklere protein denilmektedir. Proteinler virüsler haricinde tüm canlı gruplarında bulunmaktadır. Yirmi (20) amino asit proteinlerin yapısında yer almaktadır. Yirmi amino asidin 12 tanesi vücut tarafından üretilebilirken sekiz tanesi vücut içerisinde üretilemez. Amino asitler COOH, amino (NH ) H ve R (değişken) grubunun bir karbon (C) atomunun etrafına dizilmesiyle oluşmaktadır. R grubu değişken grup olmakla birlikte çeşitliliği ortaya çıkan kısımdır.
Proteinler yapıcı ve onarıcı olarak canlı yapısında kullanılmaktdır. Yapıcı ve onarıcı özelliği dışında proteinler zor durumda kalınmaması durumunda enerji verme işleminde kullanılmazlar. Proteinler et, süt, yumurta ve baklagillerde büyük ölçüde yer almaktadır. Bir canlı yapısının günlük protein ihtiyacı 0.02 gramdır. protein eksikliği durumda ödem oluşumu, yaraların geç iyileşmesi, alyuvar da düzensizlik ve savunma sistemi olan bağışıklık sisteminde zayıflama ortaya çıkmaktadır.
Proteinlerin Özellikleri
- Proteinlerin yapısında karbon (C), oksijen (O), hidrojen (H), azot (N), bazılarında ise fosfor (P) ve kükürt (S) bulunmaktadır.
- Proteinlerin yapı taşları yani monomerleri amino asitlerdir.
- Yirmi çeşit amino asit bulunmaktadır. Bunlardan 12 tanesi bücut içerisinde üretileblirken 8 tanesi üretilmez.
- Proteinler yapıtaşı olan amino asitler dehidrasyonu sonucu oluşurlar.
- Amino asit dehidrasyonu n(aminoasit)→ protein (polipeptit) + (n-1) H2O şeklindedir.
- Her canlının protein yapısı kendine özgüdür. Çünkü proteinler ribozomdaki dna yani kalıtsal bilgiler doğrultusunda üretilir. Ancak ortak olarak kullanılan proteinlerde bulunmaktadır.
- Proteinlerin monomerleri yani amino asitler arasında peptid bağı bulunmaktadır ve her peptid bağının oluşumunda 1 su molekülü açığa çıkmaktadır.
- Proteinler hücre zarının yapısında rol almaktadır.
- Proteinler bütün enzimlerin yapsında yer almaktadır.
- Proteinler temel yapıcı ve onarıcı özelliğinin dışında zor durumda kalınması durumunda enerji verme özelliğine sahiptir.
- Proteinler organizma yapılarında en çok bulunan organik bileşiktir.
- Proteinlerin yüksek sıcaklığa ve pH değerlerinin farklı olması durumunda yapısı bozulur ve bozulması olayına denatürasyon denilmektedir. Bu olay tamamen dönüşümü olmayan bir olaydır.
PROTEİN ÇEŞİTLERİ
1. Yapılarına göre Protein çeşitleri
a) Basit proteinler: Sadece amino asitlerden oluşan proteinlerdir.
b) Bileşik Proteinler: amino asitler haricinde yağ veya karbonhidratlar bulunduran proteinlerdir.
Yağ + protein = Lipoprotein
Karbonhidrat + protein= Glikoprotein
2. Şekillerine göre Protein çeşitleri:
a) Lifsel proteinler: genellikle esnek ve yapısal proteinlerdir. Örneğin:kas
b) Küresel proteinler: genellikle metabolik proteinler. Örneğin:hemoglobin
Proteinlerin Özellikleri – PDF
