Bir melez karakter üzerine yapılan çaprazlamaya monohibrit çaprazlama denir. Genel fenotip oranı 3 : 1‘dir. Sorularda F1 ve F2 dölleri sorulduğunda başlangıçta verilen dominant karakter homozigot alınır. Nedeni F1 dölünün bir çeşit çıkmasını sağlayarak F2 dölünü kolay bulabilmektir.
MONOHİBRİT ÇAPRAZLAMA İLE İLGİLİ ÖRNEKLER, SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ
Örnek 1: Kahverengi göz rengine sahip bir erkek ile mavi göz rengine sahip bir kadının evliliğinden meydana gelecek F1 ve F2 döllerinin oluşma ihtimallerini bulunuz? (Kahverengi göz rengi mavi göz rengine dominanttır
ÇÖZÜM 1:
Fenotip oranı = 3 : 1
Genotip oranı = 1 : 2 : 1
Farklı fenotip sayısı = 2
Farklı genotip sayısı = 3
Açıklama : F2 dölünde kahverengi gözlü bir çocu€un meydana gelme ihtimali % 75 olmasına karşın, bu ailenin dünyaya gelecek bütün çocukları mavi gözlü olabilir.
ÖRNEK 2: Aynı türden kırmızı çiçekli iki bitki arasında yapılan
birinci çaprazlama sonucunda 3/4 ü kırmızı çiçekli, 1/4 ü beyaz çiçekli olan F1 dölü elde edilmiştir. F1 dölünden alınan kırmızı çiçekli iki bitkiyle yapılan ikinci çaprazlamadan elde edilen F2 dölündeki tüm bitkiler kırmızı çiçekli olmuştur.
Buna göre,
- I. Birinci çaprazlamaya alınan bireylerin ikisi de heterozigottur.
- II. F1 dölündeki bireylerin bir kısmı homozigot bir kısmı heterozigottur.
- III. ‹kinci çaprazlamaya alınan bireylerin ikisi de heterozigottur.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
- A) Yalnız I
- B) Yalnız II
- C) Yalnız III
- D) I ve II
- E) II ve III
ÇÖZÜM 2: Kırmızı çiçekli iki bitki arasında yapılan birinci çaprazlama
sonucunda 3/4ü kırmızı çiçekli, 1/4ü beyaz çiçekli olan F1 dölü elde edilmesi için arasında çaprazlama yapılan bitkilerin genotipinin Kk yani heterozigot olması zorunludur.
- K : Kırmızı çiçek aleli
- k : Beyaz çiçek aleli
F1 dölündeki bireylerden beyaz çiçekli olanlar kesinlikle homozigottur (kk). Fakat kırmızı çiçekli olanların tümü homozigot (KK) olabilir. Bu durumda F1 dölünde heterozigot birey bulunmaz. Bu nedenle II. maddedeki ifadenin doğruluğu kesin değildir. F1 dölünden alınan kırmızı çiçekli iki bitkinin fenotipi KK (homozigot) olabileceği gibi, Kk (heterozigot) de olabilir. Yani III. maddedeki ifadenin de doğruluğu kesin değildir. Cevap A
Örnek 3: Esmer ten rengi, beyaz ten rengine dominanttır. Heterozigot esmer tenli anne babadan dünyaya gelecek;
a) Ayrı yumurta ikizlerinin beyaz ten renginde ve kız olma ihtimali nedir?
ÇÖZÜM a:
b)Tek (eş) yumurta ikizlerinin esmer tenli ve erkek olma ihtimali nedir?
Çözüm: Tek yumurta ikizi oldukları için biri için geçerli olan ihtimal alınır.
3/4 x 1/2 = 3/8
Örnek 4: Heterozigot kahverengi gözlü anne ile mavi gözlü babadan dünyaya gelecek 3 çocuktan;
a) 1. ve 3. çocuğun kahverengi gözlü, 2. çocuğun mavi gözlü olma ihtimali nedir?
ÇÖZÜM:
Örnek 5: Farelerde sarı renk homozigot halde embriyonik gelişimi engellemektedir. (letal etki = öldürücü) sarı renkli iki farenin çaprazlanması sonucunda meydana gelecek 4 oğul dölden 2 tanesinin sarı, 2 tanesinin beyaz olma ihtimali nedir?
Çözüm 5:: Sarı renk homozigot halde embriyonik gelişimi engellediği için sarı renk resesif (çekinik) bir karakter olamaz. Sarı renk resesif olarak düşünülürse, resesif karakterlerin homozigot halde yazılma özelliğinden dolayı sarı rengin dominant olduğu anlaşılır.
