Mitokondri Nedir? Mitokondrinin Yapısı, Özellikleri ve Görevleri

Mitokondri nedir sorusuna kısaca oval, çubuk veya çomak şeklinde, çift zarla çevrili bir organeldir diyebiliriz. Mitokondrinin dıştaki zarı düz ve esnektir. İçteki zarı ise kıvrımlıdır. İç zarın kıvrımlarına krista denir. Kristalar iç zarın yüzeyini genişleterek mitokondrinin enerji verimini yükseltir. Mitokondrinin içi matriks denilen sıvı ile doludur. Matrikste, solunum enzimleri, mitokondriye ait DNA ve RNA, ribozom organeli bulunur. Bu yapılar mitokondriye, ihtiyaç duyduğu bazı proteinleri sentezleme, büyüme, kendi metabolizmasını yönetme, çekirdeğin kontrolünde kendisini çoğaltma özelliklerini kazandırır.

Peki mitokondri organeli hücre sitoplazmasından çıkarıldığında, dış ortamda tek başına yaşamını devam ettirebilir mi? Bu sorunun cevabı hayır. Çünkü mitokondri çekirdek DNA sının şifreleri olmadan dış zarını ve bazı enzimlerini üretemez. Bu nedenle hücreden çıkarılan mitokondriler yaşamsal faaliyetlerine devam edemez. Ancak uygun ortam sağlanırsa metabolizmasını sürdürebilir. Mitokondriler memeli hayvanların olgun alyuvarları dışında oksijenli solunum yapan bütün ökaryot hücrelerde bulunur.

Mitokondrinin Görevleri Nelerdir?

• Oksijenli solunumu gerçekleştirir.
• Mitokondride üretilen ATP, hücrelerin enerji gerektiren olaylarında kullanılır. Enerji ihtiyacı fazla olan sinir, kas, karaciğer vb. hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
• Mitokondri DNA’sının kimyasal ve fiziksel etkilerle bozulması, oksijenli solunumla ATP sentezinin azalmasına neden olur. Buna bağlı olarak hücrede yaşlanma ve ölüm görülür.
• Mitokondri hücre içerisinde bölünüp çoğalabilme özelliğine sahiptir.
• Solunum reaksiyonları sırasında monomer organik besinlere ve inorganik besinlere dönüşürler.
• Mitokondrinin görevi Oksijenli (O2’li) solunum ile ATP (Adenozin trifosfat) sentezini gerçekleştirmek.
• Mitokondri organeli, oksijenli solunum yapabilen ökaryotik hücrelerde bulunur.
• Basit hücrelerde yani prokaryot hücrelerde ve memelilerin alyuvarlarında bulunmaz.
• Mitokondri hücre sitoplazmasında enerji üretim merkezidir.
• Mitokondri organeli şekil ve büyüklük bakımından bakteri ile büyük benzerlik gösterir.
• Mitokondrinin kendisine ait ribozom, DNA (Deoksiribo nükleik asit) ve RNA’ları (Ribo Nükleik asit) bulunmaktadır.
• Mitokondrinin yapısı ve büyüklüğü endosimbiyoz kuramını desteklemektedir. Endosimbiyoz kuramına göre mitokondri, aerob bir prokaryot hücrenin daha kompleks bir yapıda olan bir ökaryotik hücre içine girerek simbiyotik olarak yaşaması sonucu gelişmiş bir organeldir.
• Mitokondri organeli kloroplast gibi çift zarlı bir yapıya sahiptir.

Mitokondrinin Yapısı Nasıldır?

• Hücrenin enerji merkezi Mitokondride dört kısım vardır. Bu kısımlar dış zar, iç zar, zarlararası (periferal) bölge ve matriksdir.
• Mitokondrinin dış zar kısmı iç zar kısmına oranla daha kalındır ve dış zar üzerinde porin denilen taşıyıcı proteinler bulunmaktadır. Mitokondri dışarıdan madde alış verişini bu porin denilen boşluklar sayesinde gerçekleştirir.
• Mitokondrinin iç zar kısmı ise dış zar kısma oranla daha geçirgen bir yapıya sahiptir. Mitokondrinin dış zarı ile iç zarı arasındaki bölgeye periferal bölge denilmektedir.
• İç zar mitokondrinin matriksine doğru girinti ve çıkıntılar yaparak krista adı verilen yapıları oluşturur. Kristalar kese, boru, tüpçük, zigzag gibi çeşitli şekillerde görünebilirler. Kristalar enine boyuna ve çapraz bulunabilirler.
• Mitokondrinin İç zarı üzerinde solunumda görev alan ETS (elektron taşıma sistemi) proteinleri bulunmakadır. Bu bilgiyle yola çıkarak enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerin mitokondrilerinde krita sayısının fazla olduğunu söyleyebiliriz.
• İç zar yüzeyinde elementer partikül (racker partikülü) adı verilen yapılar bulunmaktadır. Elementer partikül (racker partikülü) adı verilen yapının bir sap ve birde baş bölgesi bulunmaktadır. Elementer partikül’ün (racker partikülü) baş bölgesinde kimyasal enerjiden ATP sentezi gerçekleştiğinden bu bölgeye ATPozom adı verilmektedir.
• Mitokondrinin matriksinde organel proteinlerinin üçte ikilik kısmı bulunur.

Mitokondri Ne Üretir?

Mitokondri enerji üretimi sağlar.

Mitokondri Hangi Hücrelerde Bulunmaz, Mitokondri Bulunmayan Hücreler Hangileridir?

Mitokondri Prokaryot hücrelerde bulunmaz.