Mineral nedir? Mineralin kısaca tanımı? Mineral çeşitleri ve isimleri nelerdir? Minerallerin temel özellikleri ve görevleri maddeler halinde nelerdir? İnsan vücudu ve diğer canlılar için önemli minerallerin görevleri nelerdir? Tablo halinde minerallerin kaynağı, görevleri ve eksiklikleri durumunda ortaya çıkan hastalıklar…
Mineral latince ‘yer kabuğundan çıkarılan’ anlamına gelen ‘mineralis‘ kelimesinden gelmiştir. Mineraller inorganik bileşikler sınıfına dahil olduğu için dışarıdan hazır olarak elde edilir. Minerallerin kısaca tanımını yapmak gerekirse mineraller, doğal yollarla oluşan, homojen ve belirli kimyasal bileşime sahip inorganik olarak kristalleşmiş katı maddeler olarak ifade edilebilir.
Mineral çeşitlerinin isimleri ve periyodik tabloda adlandırılması
İnsan vücudunun yapısı incelendiğinde karşımıza belli başlı mineral çeşitleri çıkar. Bu mineral çeşitleri kalsiyum (Ca), demir (Fe), fosfot (P), magnezyum (Mg), sodyum (Na), potasyum (K), iyot (I), flor (F) mineralleridir. Kütlesel ağırlığı 70 kilogram olan bir insanın ortalama 3 kilogram mineral bulunmaktadır. Mineraller inorganik bileşik olduğu için suda erimiş yada alınan besinlerin aracılığıyla insan vücuduna girer.
Minerallerin temel özellikleri ve görevlerini maddeler halinde sıralamak gerekirse;
- Mineraller inorganik bileşiklerdir.
- Minerallerin enerji verme özelliği yoktur. ( inorganik bileşikler tümü enerji vermez)
- Minerallerde su etkisiyle parçalama olayı olan hidroliz olayı gerçekleşmez.
- Mineraller homojen yapılarda olduğu için sindirilmeden ve parçalanmadan kana karışabilirler.
- Mineraller hücre zarının üzerinde bulunan porlardan (delikler) geçebilirler.
- Mineraller inorganik bileşikler sınıfına dahil olduğu için dışarıdan hazır olarak elde edilirler.
- Mineraller sitoplazma yoğunluğundaki emme kuvvetini (osmotik basınç) dengeler.
- Minerallerin görevleri her minerale göre ayrıdır. mineraller özgün olduğu için başka mineral ile eksikliği giderilemez.
- Minerallerin vücuda fazla alınması zehirlenme gibi zararlara yol açar.
- İnsan vücudun en fazla bulunan mineral kalsiyum (Ca) mineralidir.
Teknoloji ve bilimin ilerlemesiyle laboratuvar kaşullarından sentetik olarak üretilen kimyasal bileşikler mineral olarak sayılmamaktadır. Minerallerin tanımını yaparken doğal yollarla oluşan yapılar olarak ifade ettik, doğada laboratuvar koşullarında üretilen katı mineraller tabii olarak bulunamaz. Laboratuvar koşullarında hazırlanmış bu katı maddelere yapay mineraller denilmektedir. Yapay mineraller doğal minerallerin iç yapılarına sahiptir.
Minerallerin genel görevleri ve özelliklerini sıralarken dediğimiz gibi mineraller özgündür. Yani her mineral çeşidi kendine özgü görevi ve özelliği vardır.
Mineraller çeşitlerinin insan vücudundaki ve diğer canlılardaki görevlerini hem tablo halinde hemde maddeler halinde sıralamak gerekirse;
- İnsanların kemik ve diş yapısında bulunan mineraller : Kalsiyum (Ca), Fosfor (P), Magnezyum (Mg), Flor (F)
- İnsan hücresinde bulunan DNA, RNA ve ATP’nin yapısında var olan mineral : Fosfor (F)
- İnsan kanının yapısında bulunan hemoglobinin yapısına katılan mineral : Demir (F)
- İnsan kaslarının kasılmasında görev yapan mineral : Kalsiyum (Ca)
- Sinir hücrelerinin iletilmesinden sorumlu mineraller : Sodyum (Na), Potasyum (K), Klor(CI)
- İnsan vücudunun su dengesini sağlayan ve düzenleyen mineraller : Sodyum (Na), Klor (CI), Potasyum (P)
- Fotosentez işlemi sırasında ışığı soğuran klorofilin yapısında yer alan mineraller : Magnezyum (Mg)
- Bileşik enzimler olarak adlandırılan holo emzimlerin kofaktörü olrak işlem gören mineraller : Magnezyum (Mg), Demir (Fe), Kalsiyum (Ca) vb.
- Tiroit bezinin salgıladığı tiroksin hormonun yapısı içerisinde yer alan mineraller : İyot (I)
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesi konusunda görev alan mineral : Çinko (Zn)
- Mide özsuyu üretimi ve hormonların kontrolünü sağlayan minarel : Klor (CI)
- Vücutlarımızda yer alan asit ve bazların dengesini sağlamakla görevli mineral : Potasyum (K)
- Protein sentezi ve kalp ritminin sağlamak konusunda görevli mineral : Potasyum (K)
Aşağıdaki tabloda bazı mineral çeşitlerinin isimleri, kaynakları ve eksiklikleri durumunda ortaya çıkacak olan hastalıklar yer almaktadır.
Minerallerin insan vücudu ve diğer canlılar için önemini yukarıda maddeler halinde sıraladık ama unutulmamalıdır ki mineraller depo edilmediği gibi vücut tarafından üretilmez ancak dışarıdan hazır olarak elde edilir. Mineraller vücuttan idrar, terleme ve dışkı gibi yollarla vücuttan dışarı atılır.
[…] Mineraller […]