Kolaylaştırılmış difüzyon ile ilgili bir tanımlama yapmadan önce difüzyon nedir sorusunun cevabını vermek faydalı olacaktır. Hücreler arasında gerçekleştirilen madde transferinin moleküllerin yoğun olduğu ortamdan daha az yoğun ortama doğru herhangi bir şekilde enerji harcanmasına gerek olmadan iletilmesi difüzyon olarak tanımlanır. Bu olay bölgeler arası yoğunluk farkı eşitlenene kadar devam eder. Aslında bu durum basit difüzyon olarakta tanımlanmaktadır.
Kolaylaştırılmış Difüzyon Nedir?
Karbondioksit başta olmak üzere oksijen ve benzeri moleküller hücre zarından kolay bir şekilde difüzyonla geçebilirler. Ancak bazı moleküller bu kadar rahat bir şekilde geçemediği için hidrofob olarak tanımlanan iç kısmı geçmek için yardıma ihtiyaçları vardır. Kolaylaştırılmış difüzyonda moleküller hücre zarından çeşitli maddelerin yardımları ile geçerler. Bu maddeler genellikle kanallar ve taşıyıcı gibi proteinlerdir. Glikoz bu duruma örnek verilecek moleküllerin bşaında gelir. Bununla birlikte fruktoz, galaktoz, amino asitler ve tuzlar gibi suda çözünebilen maddeler hücre zarından geçerken yardıma ihtiyaç duyarlar.
Kanallar
Kanal proteinleri kolaylaştırılmış difüzyon sırasında hücre zarını aralar ve hidrofil tüneller oluşturur. Bunun sonucunda da moleküller difüzyonla daha doğrusu kolaylaştırılmış difüzyonla hücre zarından geçerler. Bu sayede moleküller hücre zarının iç kısmını atlar, girişlerini yavaşlatacak herhangi bir engelle karşılaşmazlar. Akuaproinler dediğimiz biz başka kanal proetini hakkında bilgi vermek bu noktada faydalı olacaktır. Bu proteinler suyun hücre zarından çok hızlı bir şekilde geçmesini sağlarlar. Özellikle bitki hücrelerinde, alyuvarlarda ve böbreklerin belirli bölümlerinde son derece etkin olarak görev alırlar.
Taşıyıcı Proteinler
Kolaylaştırılmış difüzyon için taşıyıcı proteinler son derece önemlidir. Bu tür difüzyonda görev alan proteinler moleküllerin zardan geçmesini sağlayan, onları hücrenin bir noktasından diğer noktasına taşıyan ve şekilde değiştirebilen çok önemli yapılardır. Kolaylaştırılmış difüzyonda görev alan taşıyıcı proteinler belirli moleküllere karşı tepki verirler ve hedef moleküle göre şekil değiştirirler. Bunun sonucunda da kolaylaştırılmış difüzyonun gerçekleşebilmesi için şekil değiştirerek moleküllerin daha yoğun ortamdan daha az yoğun ortama doğru ilerleyebilecekleri kanalları oluştururlar.
Başta kolaylaştırlmış difüzyon olmak üzere difüzyonun her türlüsü yaşamsal faaliyetlerin sürdürülebilmesi için kritik öneme sahiptir. Difüzyon ve osmoz hakkında daha fazla bilgi edinmek için Difüzyon ve Osmoz Nedir? içeriğine göz atmayı unutmayın.
