İnsanda ve yüksek organizasyonlu hayvanlarda iskelet kemik dokudan oluşmuştur. Kemik doku; canlı kemik hücreleri osteosit ve bu hücrelerin arasını dolduran, yine bu hücreler tarafından salgılanan ara maddeden (osein) meydana gelmiştir.
Bu ara maddenin içinde kemiğe sertlik veren kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, magnezyum fosfat, az miktarda da demir ve sodyum gibi mineraller bulunur.
Yaşlılarda bu inorganik tuzların, kemikte birikme oranı arttığı için; genç ve çocuklarda esnek yapılı olan kemik, ihtiyarlarda sert ve kırılgandır.
Kemik yapısı ve kemiklerin kısımları (Kemik anatomisi) hakkında fotoğraf yan tarafta verilmiştir. Bir göz atmanızda fayda var.
Kemiklerin yapısında sıkı kemik dokusu (sert kemik) ve süngerimsi kemik olmak üzere iki kısım vardır
Sıkı Kemik Dokusu (Sert Kemik)
- İskeleti oluşturan bütün kemiklerin dış yüzeyi ile uzun kemiklerin gövdesi sert kemikten oluşmuştur.
- Lamelli bir yapıya sahiptir.
- Bu lamellerin ortasında ise kan damarları ve sinirlerin geçtiği havers kanalı bulunur.
- Kemik hücreleri osteositler, havers kanalından geçen kan damarlarının getirdiği besin ve oksijenle beslenir, artıklarını yine aynı yolla kan damarlarına verirler.
- Havers kanallarını birbirine bağlayan yan kanallara ise volkman kanalı denir.
Süngerimsi Kemik
- Kırmızı kemik iliği ve düzensiz boşlukların bulunduğu, içerisinde ilik bulunan kemiktir.
- Uzun kemiklerin baş kısmı ile diğer kemiklerin iç kısmında bulunur.
- Sıkı ve süngerimsi kemik bütün kemik çeşitlerinde ortaktır.
Kemik Oluşumunda Etkili Faktörler
Kemiğin bir kısmı bağ dokudan, bir kısmı ise kıkırdak dokudan meydana gelir. Organizmada bir taraftan kemik yapılırken, bir taraftan da yıkılır. Gençlerde ve çocuklarda yapım, yıkımdan daha fazla olduğu için büyüme gözlenir. Yaşlılarda ise yıkım, yapımdan fazla olur.
Kemik oluşumunda D, A ve C vitaminleri de önemli rol oynar. D vitamini eksikliğinde kalsiyum ve fosfor emilimi azalır. Kemikler sertliğini kaybeder ve yumuşar. Sonuçta raşitizm denilen kemik hastalığı ortaya çıkar.
A vitamini eksikliğinde kemiklerin büyümesi yavaşlar. C vitamini eksikliğinde ise kemiklerde zayıflama ve kırılma gözlenir. Kemik oluşumunda rol oynayan bir diğer etken de hormonlardır.
Kemik Yapısı ve kısımları (Anatomisi) – PDF
