Karbonhidratların Genel Özellikleri, Görevleri ve Çeşitleri

Karbonhidratlar (sakkaritler) nedir? Karbonhidratların özellikler ve görevleri nelerdir? Karbonhidratların çeşitleri nelerdir? Karbonhidrat çeşitlerinin kategorize edilmiş tablosu…

Karbonhidratları kısaca tanımlamak gerekirse, karbonhidratlar yapıtaşı glikoz olan ve karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) elementlerinden meydana gelmiş organik molekül olarak tanımlabilir. Karbonhidratlara genel olarak şekerler anlamına gelen sakkaritlerde denilmektedir.

Karbonhidratlar aktif aldehit veya ketonların grubunda bulunan polihidroksi alkellerin hidrolizi sonucu oluşan maddelerdir. Karbonhidratlar doğada büyük moleküller halinde bulundukları için canlı yapısına girebilmeleri için sindirilmeleri ve parçalanmaları gerekmektedir.
Karbonhidratlar enerji verme sıralamasında birinci derecede enerji vericidir. Karbonhidratın en çok bulunduğu besinler ekmek, makarna, fasulye, patates, kepek, pirinç, tahıl ve hububatlardır. Karbonhidrat vücutta en çok bulunanlar sıralamasında üçüncü sıradadır. Karbonhidratların depolanma şekilleri ise hayvanlarda glikojen, bitkilerde nişasta şeklindedir. Karbonhidratlar deoksiribo nükleik asit (DNA), ribonükleik asit (RNA) ve adenin tri fosfat (ATP) NAD, NADP, FAD’ın yapısına katılır.

Karbonhidratların (Sakkaritler) Genel Özellikleri ve Görevleri

• Karbonhidratların yapısında yer alan elementler, Karbon (C) hidrojen (H), oksijen (O)’dir
• Karbonhidratların genel formülleri (CH2O)n şeklindedir.
• Karbinhidratlar fazla alınması durumun hayvanlarda glikojen, bitkilerde nişasta veya yağ şeklinde depo edilebilir.
• Karbonhidratlar bitkilerde fotonsentez olayı ile üretilirler.
• Karbonhidrat canlının besine ihtiyaç duyduğu ve aç kaldığı zaman ilk tükettiği üründür. En son proteinlerdir.
• Karbonhidratlar hücre zarı, bitkilerin çeperi, böceklerin iskeleti gibi canlıların yapısına katılabilirler.
• Karbonhidratların ilk kimyasal sindirimi ağızda başlar.
• Karbonhidratlar deoksiribo nükleik asit (DNA), ribonükleik asit (RNA) ve adenin tri fosfat (ATP) NAD, NADP, FAD’ın yapısına katılır.
• Karbonhidratlar lipit (yağlar) ve proteinlerle birleşerek hücre zarının yapısında yer alırlar.

KARBONHİDRAT ÇEŞİTLERİ

1- Monosakkaritler (basit şekerler)

a. 3 Karbonlu Şekerler (Triozlar)
b. 4 Karbonlu Şekerler (Tetrozlar)
c. 5 Karbonlu Şekerler (Pentozlar)
d. 6 Karbonlu Şekerler (Heksozlar)

2- Disakkaritler çift şekerler)

a. Glukoz + Glukoz = Maltoz + H2O (arpa şekeri)
b. Glukoz + Fruktoz = Sakkaroz + H2O (çay şekeri)
c. Glukoz + Galaktoz = Laktoz + H2O (süt şekeri)

3- Polisakkaritler

a.Trisakkaritler
b.Tetrasakkaritler
c.Oligosakkaritler

Monosakkaritlerin Genel Özellikleri

• Monosakkaritler, polisakkaritler ve disakkaritler ile birlikte karbonhidratların bir çeşitidir.
• Monosakkaritler, karbonhidratların en küçük yapı birimidir.
• Monosakkaritler, yapılarında glikozit bağı bulundurmaz.
• Monosakkaritler, sindirileyip daha küçük parçalara ayrılamazlar.
• Monosakkaritler, hidrolize uğramazlar.
• Monosakkaritler, hücre zarından geçebilirler.
• Monosakkaritlerin yapısında bulunan karbon sayısı 3 ila 8 arasındadır.
• Monosakkaritler suda çözünebilir.
• Monosakkaritlerin üretimleri fotosentez ve kemosentez aracılığıyla olur.
• Monosakkaritlerin yıkımları hücresel solunum ile gerçekleşir.

Disakkaritlerin Özellikleri

• Disakkaritler iki monosakkaritin glikozit bağı ile birleşmesiyle oluşur.
• Disakkaritlerin oluşumu sırasında su meydana çıkar.
• Disakkaritler dimerdirler.
• Disakkaritler hücre zarından direk geçemezler.
• Disakkaritler sindirilmeden kana karışamazlar.
• Disakkaritlerin organik monomerleri birleşirken su açığa çıkar.
• Disakkaritlerin dehidrasyon sentezin ATP harcanır.
• Disakkaritlerin dehidrasyon sentezi hücre içinde gerçekleşir.
• Disakkaritlerde hidroliz olayı gerçekleşir.
• Disakaritlerin hidroliz olayında ATP ve enerji harcanmaz.
• Disakkaritlerde hidroliz olayı hem hücre içinde hemde hücre dışında gerçekleşir.
• Disakkaritlerde hidroliz olayı basıncı artırır, osmotik basıncı azaltır.
• Disakkaritlerin canlılarda en çok bulunanları maltoz (arpa şekeri), sakkaroz=sükroz (çay şekeri), ve laktoz (süt şekeri)’dir.

Polisakkaritler Özellikleri ve Görevleri

Karbonhidratların çeşitlerinden olan polisakkaritler glikozit bağıyla bir yada daha fazla ve birleşik olmayan monosakkaritin birleşmesiyle meydana gelen kimyasal maddelerdir. Polisakkaritlerin farklılığını ortaya çıkaran özellik, polisakkaritlerin glikoz birimlerinin farklı bir şekilde birbirine bağlanmasıdır. Polisakkaritler arasındaki bu farklılık unsuru kohezyon olayını desteklemektedir. Polisakkaritler n tane monosakkaritin n-1 tane su molekülünü kaybetmesi sonucu oluşan büyük kiyasal bir bileşiktir. Polisakkaritleri çok şekerler ve kompleks şekerler olarak da adlandırılır.

n(Monosakkarit) ===} Polisakkarit + (n-1)Su

Polisakkaritlerin tanımını yaparken monosakkaritlerin birleşmesiyle olduğunu ifade etmiştik. Polisakkaritler oluşumunda olan monosakkritler aynı tür monosakkaritte olabilir farklı tür monosakkkaritte olabilir. Yani sadece heksoz yada pentozdan da oluşablir, hem heksoz hemde pentozun birleşmesindende polisakkarit oluşabilir. Heksozlardan türeyen polisakkaritlerin genel formülü (C6H10O5)n, yapısında pentoz bulunanların genel formülü ise (C5H8O4)n şeklindedir.

Polisakkaritler bbüyük ve komplek yapıda maddeler olduğu için hücre zarından difüzyon ile geçmezler. polisakkritleri şeker olarak adlandırmamıza rağmen polisakkaritler tatsız olmakla birlikte suda erime özelliğinede sahip değildirler. Polisakkaritlerin en önemlileri; nişasta, glikojen, kitin ve selülozdur. Glikojen, nişasta, selüloz ve kitin birden fazla sayıda glikoz molekülünün bir araya gelmesiyle meydana gelmiştir. Bu dört polisakkaritin meydana gelişi ifade edersek;

n.(C6H12O6) ® (C6H10O5)n. H2O + (n-1) H2O

Selüloz, nişasta, glikojen ve kitin arasındaki farkı gün yüzüne çıkaran özellik glikoz moleküllerinin sayısı ve birbirlerine farklı bağlanış biçimleridir.

Polisakkaritler

1- Depo polisakkaritler

a. Nişasta
b. Glikojen

2- Yapısal polisakkaritler

a. Selüloz
b. Kitin

Biyoloji konuları hakkında tüm konulara sitemizden ulaşabilirsiniz…

KARBONHİDRAT PDF