Bütün canlılar, canlılık özelliklerini sürdürebilmek için temel besin maddelerine gereksinim duyarlar. Dışarıdan alınan besin maddelerinin çoğu, canlılık faaliyetleri için gerekli enerji üretiminde yani ATP üretiminde kullanılır veya yapı taşlarına parçalanarak tekrar canlının yapısına uygun şekilde sentezlenirler. Canlılar tarafından tüketilen besin maddeleri değişik şekillerde gruplandırılabilir. Besin Maddeleri Görevlerine göre besin maddeleri ve yapılarına göre besin maddeleri olmak üzere iki başlık altında sınıflandırılır. bu yazımızda görevlerine göre besinleri anlatacağız.
Görevlerine Göre Besin Maddeleri
Besin maddeleri organizmalarda ve hücrelerde yaptıkları görevlere göre üçe ayrılmaktadır.
1. Enerji Verici Besin Maddeleri
Enerji veren besin maddeleri hücresel solunum olaylarına katılarak enerji (ATP) eldesinde kullanılırlar. Peki bu besin maddeleri nelerdir? Enerji verici besin maddeleri Karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerdir. Enerji verici bu besin maddeleri kendi aralarında değişik şekillerde sıralanabilirler.
Açıklık anında tüketim sıralamsına göre;
Karbonhidrat — Yağlar — — Proteinler
Sindirim Kolaylığına Göre Sıralama
Karbonhidrat — Protein — Yağlar
Sağladıkları Enerji Miktarına Göre Sıralanışı
Yağlar — Proteinler — Karbonhidratlar
Çünkü Yağlar, proteinler ve karbonhidratların birer gramı kalorimetre kabında yakıldığında ; yağlar 9.46 Kalori, proteinler 4.30 kalori ve karbonhidratlar 4.20 kalori enerji verir.
2. Yapıcı ve Onarıcı Besin Maddeleri
Bu besin maddeleri yeni hücre yapımında veya hasar görmüş hücrenin onarımında kullanılan besinlerdir. Yapıcı ve onarıcı besinler proteinler, yağlar, karbonhidratlar, su ve madensel maddelerdir.
Selüloz hücre çeperinin yapısında yer alarak bitkilerin esas yapı maddelerinden birini oluşturmaktadır. Bütün canlıların yapı maddesi ise proteinlerdir.
Düzenleyici Besin Maddeleri
Düzenleyici besin maddeleri adından da anlaşılacağı üzere hücredeki metabolik faaliyetlerinn düzenlenmesinde etkin rol oynar. Dezenleyici besin maddeleri proteinler, madensel maddeler, vitaminler ve sudur. Bunu bir örnek ile açıklayacak olursak proteinler ve vitaminler enzimlerin yapısına katılarak hücredeki olayların düzenlenmesinde görev yaparlar.
