Glikokaliks nedir? Glikokaliksin görevleri ve özellikleri nelerdir? Glikokaliks yapısı? Glikokaliks hakkında tüm soruların yanıtı yazımız içerisinde yer almaktadır.
Glikokaliks Nedir?
Hücreler zarlarının en dış kısmının yüzeyinde glikoprotein, glikolipit ve oligosakkaritlerden meydana gelen hücre yüzü örtüsüne glikokaliks denilmektedir. Glikokaliks karbonhidrat ve şekerden oluşmaktadır. Ancak glikokaliks yapısı şeker bakımından oldukça zengin olan özel bir yapıdır.
Glikokaliks hücre zarı ile olan bağlantısı türüne göre 2’ye ayrılmaktadır;
Hücre zarına bağlı glikokaliks : Bu glikokaliks çeşidi, hücre zarının herbir çöküntüsü, kavisi, oyuntusu ve uzantıları gibi hareketlerini vefarklılıkların Her anlamda uyar vehücre zarı ile berabergörülür. Bu tür glikokaliks sindirim borusu ve safra-kesesi üzerindeki inceuzantıların çevresinde, omurgalıların alyuvar duvarında, protozoada ve fagositoz yapan çoğu hücrenin yüzey kısmında yer alır.
Hücre zarınabağlı olmayan glikokaliks: Bu tür glikokaliks bazal zar ve bazal tabaka gibi isimler alır.
Hücre zarına bağlıolan glikokaliks gibi hücre zarının her bir hareketine hücre ile beraberuygunluk göstermez ve birlikte görülmez. Hücre zarına bağlı olmayan glikokaliks, omurgalıların epitel hücrelerinin yüzey kısmında, bakterilerde, mantarlarda, kas-hücrelerinin içinde, bitkilerde ve birçok hücre çeşidinde görülebilir.
Glikokaliks Görevleri ve Özellikleri
- Hücre zarını korumaktadır.
- Hücrelerin birbirlerine bağlanmasını sağlamaktadır.
- Hücre zarının seçici geçirgenliğinde görev almaktadır.
- Hücrelerin birbirine tutulması, ayrılması ve tekrar birleşmesinde önemli rol
oynamaktadır.
- Hücre zarına antijenik özellik kazandırılmasını sağlar. Örneğin
alyuvarlarımızın zarlarında bulunan antijenler kan gruplarımızın ortaya
çıkmasını sağlar.
Hücrelerin bölünmesini kontrol eden kontak inhibisyonu sağlar.
Hormonlar gibi özel maddelerin hücre içine alınmasında görevlidir.
Hücreler bulundukları ortam ile etkileşim halindedir.
Bu etkileşim sırasında bazı maddeler hücre içine alınır veya hücre dışına verilir. Hücre zarından madde geçişleri ile iç ve dış ortam arasındaki denge sağlanır. Maddelerin geçiş yapmasında hücre zarının seçici geçirgen özelliği rol oynar. Bu özellik maddenin kontrollü geçişini sağlar.
Buna göre hücre zarından;
- Küçük moleküller büyük moleküllere göre,
- Nötr maddeler iyonlara göre,
- Negatif iyonlar pozitif iyonlara göre,
- Yağda çözünen maddeler çözünmeyenlere göre,
- Yağı çözen maddeler çözmeyenlere göre daha kolay geçer.
