Yeryüzünde bulunan tüm canlılar enerjilerini güneş ışıklarından sağlar. Ancak daha önceki yazılarımızda ifade ettiğimiz gibi güneş enerjisi doğrudan canlılar tarafından kullanılamaz. Bitkiler, algler, bazı fotosentetik bakteriler, siyanobakteriler, bazı arkebakteriler ve bazı protisler güneş enerjisinde yer alan inorganik maddeleri organik maddelere çevirerek canlıların kullanabileceği enerjilere dönüştürürler. Tüm bu olayları gerçekleştiren şey fotosentez olayıdır. Fotosentez tepkimesi gerçekleştiği sırada organik besin maddeleri meydana gelir ve kullanılan hidrojen kaynağına göre O2, S2 gibi yan ürünlerde oluşmaktadır.
Fotosentezin canlılar için önemi maddeler halinde sizlere ifade edeceğiz.
- Fotosentez ile havada canlıların kullanmadığı kirli gaz olan karbondioksit (CO2) alınır ve onun yerine atmosfere temiz hava olan oksijen verilir. Yani kısaca fotosentez havayı temizler.
- Fotosentezin ana ürünü oksijendir. Atmosferde yer alan oksijenin %30 kara bitkilerinin fotosentezi sonucu, %70 ise deniz ve okyanuslarda bulunan bitkiler algler ve bazı bakteriler tarafından sağlanmaktadır.
- Fotosentez ile güneş enerjisi daha sonra kullanılabilecek enerji türlerine dönüştürülür.
- Güneş enerjisini kullanılarak havadaki karbondioksit, nişasta ve diğer yüksek enerjili karbonhidratlara dönüştürülür.
- Fotosentez olayı ile güneş ışıklarındaki enerji bitkilere bitkilerde farklı enerji türlerine dönüştürüldüğü için biz insanlar ve diğer canlılar bu bitkileri yiyerek enerji ve besin elde etmiş oluruz.
- Biz insanların kullanmış olduğu odun, kömür, petrol ve doğalgaz gibi enerjiler fotosentez olayı ile elde edimiş enerji türleridir.
- Fotosentez olayı ile canlılar için büyük öneme sahip olan karbondioksit-oksijen dengesi sağlanır.
- Üreticiler olarak adlandırılan canlıların fotosentez yapması ile dünyadaki ısı dengesi sağlanmaktadır.
- Bitkiler yaptıkları fotosentez sonucu oksijen ve glikoz (basit şeker) üretirler.
- Fotosentez ile enerji dönüşümü yapan bitkileri tüketerek biz insanlar enerji elde etmiş oluruz. Bu bitkileri tüketen hayvanlarıda tüketerek daha farklı enerji ve besini tüketmiş oluruz.
Yukarıda sizlere fotosentezin canlılar için önemini maddeler şeklinde ifade ettik. Siz değerli okurlarımızdan bu konu hakkında daha detaylı bilgi almak isteyen varsa yazımızın devamını okuyabilir.
Daha önceki yazılarımızda ototrof canlılardan bahsetmiştik. Ototrof canlılar kendi besinlerini kendileri yapan canlılardir. Bitkilerde ototrof canlılar arasında yer almaktadır. Bazı biyoloji kaynakları bu bilgilerden yola çıkarak ‘Bitkilerin kendi besinlerini kendileri yapmasına fotosentez denilmekedir.’
Fotosentez ile bitkiler çevreden aldıkları karbondioksiti güneş ışıklarıyla besin haline dönüştürürler. Yapılan bu işlemde günlük ortalama 600 ila 700 milyon ton karbondioksit (CO2) kullanılmaktadır.
Bitkilerin yaprak kısımlarıyla havadaki kirli hava olan karbondioksit alınır ve güneş ışınlarının sentezi ile karbonhidrat elde edilmiş olunur. Karbondioksit yapısında yer alan karbon ile bitki karbonhidrat elde eder bunu yapısında depo eder. Karbon molekülünün kullanılması sonucu geriye sadece oksijen kalır. Bu oksijen ise bitkiler vasıtasıyla atmosfere salınır.
Fotosentez reaksiyonu için karbondioksit ve güneş ışığı mutlaka olmalıdır. Güneş ışınları fotosentez olayı ile kimyasal enerjiye çevrilir. Çünkü biz canlıların yaşamını sürdürebilmek için bu kimyasal enerjilere ihtiyacımız vardır.
Fotosentez, Besin ve Enerji
Güneş dünyanın ve dünya üzerinde yaşayan tüm canlıların asla vazgeçemeyeceği temel enerji kaynağıdır. Güneş ışınlarının dünyamızı aydınlatmak ve bizi ısıtmak dışında çok daha önemli olan besin ve enerji elde edilmesinde büyük rol oynamaktadır. Çünkü biz canlılar için enerji olmazsa olmazdır.
Canlı yapısında enerji elde edilmesinde ilk sırada olan karbonhidrat onarıcı ve enerji verme özelliği biz canlılar için ne denli önemli olduğu anlaşılmaktadır. Süt, peynir, yumurta, tahıllar, baklagüller, sebzeler, meyveler ve hatta kuruyemişlerde bile karbonhidrat bulunmaktadır. Fotosentez ile karbonhidrat üretilmemiş olsaydı biz canlılar nasıl enerji elde ederdik? Tabiki fotosentez dışında enerji elde edilmesi imkansızdır.
Bitkiler fotosentez ile karbonhidratları yapılarında depo ederler ve biz canlıların bu bitkileri tüketmesi ile karbonhidrat ihtiyacımızı gidermiş oluruz. Biz canlılar karbonhidrat ile enerji ihtiyacımızı büyük ölçüde karşılamış oluruz.
Fotosentez ve Oksijen
Günümüzde en çok tartışılan konuların başında gelen hava kirliliği tamamen biz insanların yeşil alanları yok etmesiyle ilgilidir. Yeryüzünde yaşanayan canlıların nefes alış verişi ile ürettiği karbondioksite ek olarak gelişen teknoloji ile fabrikalardan ve sanayilerden çıkan aşırı kirli havanın atmosfere salınması karbondioksit artırmaktadır. Karbondioksit oranının artması küresel ısınmayıda tetiklemektedir.
Yeryüzüne yaşan biz insalar ve diğer canlıların atmosfere saldığı karbondioksit oranı yaklaşık olarak 500 milyar ton‘dur. Tabi bu orana endüstrinin, ısınma için yakılan yakıtların ve taşıtlardan çıkan karbondioksiti eklersek korkunç bir tablo ortaya çıkmaktadır.
Fotosentez olayının önemi işte tamda burda belli olmaktadır. Fotosentez olayının gerçekleşmesi için karbondioksit şarttır. Bitkiler havadaki karbondioksiti alır ve temiz hava olan oksijeni atmosfere salar. Böylece oksijen – karbondioksit dengesini sağlamış olur. Bu işlemi yapması ile sadece temiz hava vermez birde ısı dengesini sağlamış olur.
Bitkilerin biz canlıların yaşamını sürdürebilmesi için sağlamış oldukları bu özellikler sayesinde hayatta kalıyoruz. Ama biz insanoğlu olarak yeşil alanları yok ederek kendi sağlımız ile oynamaktayız. Yeşil alanların azalması ile yaşam yok olmaya doğru gitmektedir. Tüm bu bilgiler ışınğında umarım fotosentezin önemini sizlere iyi ifade etmişizdir.
Biyoloji konuları hakkında daha detaylı bilgi için sitemizi gezebilirsiniz…
