Enzimlerin Çalışmasına Etki Eden Faktörler

Canlılar içerisinde gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonların aktivasyon enerjisini indirgeyerek gerçekleşen reaksiyonu hızlandıran ve bu işlemler sonucu hiç değişmeden çıkan biyolojik katalizörlere enzimler denilmektedir.

Aktivasyon enerjisi, canlı yapısında gerçekleşen bir tepkime olayı için gerekli olan minimum enerji seviyesine verilen isimdir. Bazı reaksiyonların gerçekleşebilmesi için ısı faktör yeterli iken bazı reaksiyonlar için hem ısı hemde ATP gerekmektedir. Ancak aktivasyon enerjisi için ısı faktörüne bağlı değildir yani ısı aktivasyon enerjisini değiştirmez.

Katalizör, enzimlerin reaksiyonlara girerek reaksiyonu hızlandırmasını ve hiçbir değişime maruz kalmadan olduğu gibi çıkasını sağlayan maddelerdir. Katalizörlere örnek vermek gerekirse, Demir ve platin gibi maddeler katalizöre örnektir.

Enzimlerin Çalışmasına Etki Eden Faktörler

1- SICAKLIK

Enzimler protein yapılı moleküllere sahip oldukları için yüksek sıcaklıkta bozulurlar. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse yumurta kaynatılırken, yumurtanın içerisindeki proteinler bozulduğu için yumurta katı hale gelmektedir.

Biyolojik katalizörler olan enzimler belirli bir sıcaklık noktasında daha iyi çalışmaktadırlar. Enzimlerin en iyi çalıştıkları bu sıcaklık seviyesine optimum sıcaklık denilmektedir. Optimum sıcaklık değerinin üstünde veya altında olan enzimlerin çalışması yavaşlar.

Enzimler yüksek sıcaklıklarda bozulur veya tamamen durur. Ancak soğuk yani sıcaklığın aşırı düştüğü noktalarda bozulmaz sadece durur. Sıcaklığın normal seviyeye gelmesi durumunda ise tekrar çalışır. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse; et sıcaklıkta bozulur ancak buzdolabına koymanız durumunda bozulmaz. Bunun nedeni ise yukarıda açıkladığımız gibi enzimler sıcaklıkta bozulurken düşük sıcaklık seviyelerinde sadece dururlar.

2- pH DERECESİ

Her enzimin kendine özgü olarak maksimum seviyede çalıştığı bir pH derecesi bulunmaktadır. Enzimler genellikle pH 7 ortamında yani nötr ortamda daha iyi çalışırken, bazı enzimler asidik veya bazik ortamda çalışabilirler. Bu nedenle enzzimlerin çalışma hızına etki eden faktörler arasında pH’da yer almaktadır.

3- ENZİM MİKTARI

Enzimatik bir tepkimenin meydana geldiği yerde fazla miktarda substrat yani etkinen madde bulunuyorsa, enzim artma miktarıyla orantılı olarak tepkime hızıda artacaktır.
Biyolojik katalizör olan enzimlerin uygun hızla çalışması durumunda tepkimede sabit bir hızla gerçekleşmeye devam eder. Bu olayların gerçekleşmesinin ardından ortamdaki substrat miktarının artması reaksiyon hızını arttırmaz. Nedenine gelince ise, bütün enzimler maksimum hızlarında çalışmaktadırlar zaten.

4- SUBSTRAT MİKTARI

Enzimatik olayların devam ettiği ortamlarda yeterli miktarda enzim var ise, substrat miktarını arttırmak tepime hızını arttırır. Substratların miktarı eğer enzimlerin hızlı çalıştığı değerde sabit olarak tutulursa, görünecektir ki tepkimelerin hızınında sabit olarak devam etmesi sağlanmş olur.

5- SU MİKTARI

Enzim enzimin aktif olarak çalışabilmesi için ortam da en az %15 su bulunması gerekmektedir. Bunu bir örnek ile açıklarsak daha aydınlatıcı olacaktır. Örneğin arılarda mikropların veya mikroorganizmaların yaşama olasılığı yoktur ancak balın içerisinde bir miktar su koymanız durumunda enzimler aktif hale geleceği için mikroorganizmalar üremeye başlayacaktır.

6- KİMYASAL MADDELERİN ETKİSİ

Bazı kimyasal maddeler enzimlerin hızını artırırken bazı maddeler ise azaltabilmektedir. Enzimlerin etkinliğini arttıran maddelere aktivitörler denilmektedir. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse, pankreasımızda üretilen tripsinojen, bu madde ancak bağırsakta üretilen enterokinazla aktif hale gelebilir.

Ancak enzimlerin etkinliği azaltan maddelere ise inhibitörler denilmektedir. Bunuda örneklerle açıklamak gerekirse, siyanür kurşun ve civa gibi maddeler ağır metaller oldukları için enzimlerini çalışmasını engellemektedirler.

7- YÜZEY MİKTARI

Enzimler etkilerini dış yüzeyden başlayarak gösterir. Bu bilgiden yola çıkarak yüzey miktarının artması demek enzm reaksyon hızının artması demektir. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse, 1 kilo kıyma 1 kilo etten daha kolay sindirilir.

Enzimler ve diğer tüm biyoloji konuları hakkında detaylı bilgi sitemiz içerisinde yer almaktadır.