Belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içinde bulunan canlılar ile bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bütüne ekosistem denir.
Yer küremizde değişik boyutlarda bir çok ekosistem vardır. Örneğin: insanlar tarafından inşa edilmiş küçük bir baraj gölü bir ekosistem sayılabileceği gibi, Van Gölü, Ege Denizi de birer ekosistem sayılabilir.
Ekosistemlerin boyutları değişse de her ekosistemde mutlaka bulunması gereken temel elemanlar vardır. Bunlara ekosistemin öğeleri denir.
EKOSİSTEMİN ÖĞELERİ
Biyosferin en önemli yaşama birliği olan ekosistemler, canlı (biyotik) ve cansız (abiyotik) öğelerden oluşur.
Canlı ( Biyotik ) Öğeler
Ekosistemin canlı kısmını komünitenin elemanları oluşturur. Her komünitede üreticiler, tüketiciler ve ayrıştıncılar olmak üzere başlıca üç grup organizma vardır.
a. Üreticiler: Bunlar klorofilli bitkiler olup güneş enerjisini kimyasal enerjiye çevirerek depolayabilirler. Bitkilerin yanısıra ekosistemlerde bulunan kemosentetik ve totosentetik bakteriler de üretici organizmalar grubuna dahil edilirter.
b. Tüketiciler: Bu organizmalar beslenme durumuna göre adlandırılırlar. Bitkisel organizmaları besin olarak kullanan hayvanlar I. dereceden tüketi-ci adını alır. Otobur hayvanları besin olarak kullanan hayvanlar ikincil tüketicileri, bunları besin olarak kullanan etobur hayvanlarda üçüncü’ tüketicile-ri oluşturur. Il. ve IlI. dereceden tüketici olan hayvanlar aylarını yakalayan ve yemeden önce öldüren yırtıcı özelliğe sahiptirler.
c. Ayriştırıcılar: Bunlar mantarlar ve saprofit (çürükçül) bakterilerdir. Mantarlar daha çok bitkisel, bakteriler ise hayvansal artıkların ayrıştırılmasını gerçekleştirirler.
Cansız (Abiyotik) Öğeler
Bunlar fiziksel ve kimyasal faktörlerdir. Ekosistemin fiziksel öğeleri toprak yapısı ve özellikleri, sıcaklık, ışık, nem, yağış, yükseklik ve hava gibi faktörler oluşturur.
Kimyasal öğeler ise organik ve inorganik maddelerden oluşur. inorganik maddeler karbon, hidrojen, oksijen, azot, fosfor vs dir. Organik maddeler ise karbonhidrat, yağ, protein ve vitamin türevleridir.
Ekosistemlerin kesişme noktaları birden fazla iklime ait özellikler gösterir. Normal bir ekosistemden daha çok tür çeşidi barındıran bu geçiş bölgelerine ekoton denir.
Bir bölgede yaşayan hayvanların tamamına fauna, bitkilerin tamamına da flora denir. Canlıların üzerinde yaşadığı ve hayatın devamı için gerekli kaynakları içeren büyük bölgelere ise biyotop denir.
NOT: Denizlerin üretici olan canlıları mikroskobik yapılı olan bitkisel planktonlardır. Bu planktonların ürettiği besinler ve oksijen, yine mikroskobik olan hayvansal planktonlar (zooplanktonlar) tarafından kullanılır. Hayvansal planktonları ise, küçük balıklar, küçük balıkları da büyük balıklar yer.
