Biyom, geniş bir cografik bölgede aynı iklim koşullarının ve aynı bitki örtülerinin bulunduğu alan olarak tanımlanabilir. Kısaca biyom, aynı iklim ve aynı bitki örtülerinin bulunduğu coğrafik bölgedir. Canlılar ve bu canlıların yaşadıkları alanlar biyomların alanı içerisindedir. Çok farklı biyom türü bulunmaktadır. bu biyomların her biri kendine özgü olan canlıları ve iklim koşullarını içerisinde barındırır.
Biyom çeşitliliğini belirleyen önemli faktör iklimdir. Çünkü iklim durumuna göre bitki örtüsü değişkenlik gösterir ve biyomda bulunan canlı türleri ise bu bitki örtüsüne göre değişkenlik gösterir.
Biyom, karasal biyom ve sucul biyom olmak üzere ikiye ayrılmaktadır;
Karasal Biyomlar
Karasal biyomlar sahip oldukları iklim koşulları ve fiziki özelliklere göre farklı canlı türlerinin bulunmasını sağlamaktadır. Karasal biyomlarda kendi içinde Tropikal yağmur ormanları, ılıman bölge ormanları ve iğne yapraklı ormanlar olmak üçe ayrılmaktadır.
Orman Biyomları
Ormanlar yeryüzünde karaların bir bölümünü kapsamaktadır. Orman biyomları özellikleri bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir. Orman biyomlarını inceleyecek olursak;
Tropikal Yağmur Ormanları
Bu ormanların alanları ekvator kuşağının 20 derece güneyinde ve kuzeyinde yer almaktadır. Yeryüzünün en çok yağmur alan yerlerindendir. Oluşumu eski zamanlarda ortaya çıkan bu ormanlar yeryüzünde yaşayan hayvanların büyük bir bölümüne ev sahipliği yapmaktadır. Tropikal yağmur ormanlarında ağaç boyları 70 metreyi bulmaktadır. iklimi ise fazla yağışlı ve düzenlidir. Tropikal yağmur ormanlarında sıcaklık oldukça yüksek ve nem oranı ise yıl boyunca devam etmektedir.
Tropikal yağmur ormanında yaşayan başlıca hayvan türleri;
- Kuşlar
- Yarasalar
- Kurbağalar
- Maymunlar
- Yılanlar
Bulunduğumuz yüzyılın en büyük sorunu olan küresel ısınma ve iklim değişikliği nedeniyle tropikal yağmur ormanları tehdit altındadır. Bu alanlarda yaşayan bir çok canlı türü büyük tehlike altındadır.
Küresel ısınma ile yalnızca bitkiler ve canlı türleri tehlike altında değildir. Biz insanlarında büyük tehlike altındayız. Çünkü oksijenin en çok üretildiği alanlar tropikal yağmur ormanlarıdır. Bu alanların yok olması durumunda oksijen sıkıntısı yaşanacaktır.
Ilıman Bölge Ormanları
Dünyanın orta enleminde yer almaktadırlar. Bol yağışın bol olduğu bölgelerdir. Ilıman bölge ormanlarında yaprak döken ağaçlar çoğunluktadır. Ilıman bölge ormanları kuzeydoğu Amerika, Avrupa, Asya ve Avusturalya’da yoğun olarak bulunmaktadır.
Biyom çeşitleri arasında yer alan Ilıman bölge ormanları tropikal yağmur ormanlarına oranla daha kısa boylu ağaçlara sahiptir. Bu bölgelerde bulunan ağaçların rengi açık renktir.
Ilıman bölge ormanlarında bulunan ağaçlar kışın yapraklarını dökmekte ve ilkbaharda ise yaprak açmaktadır.
Ilıman bölge ormanlarında bulunan karakteristik bitkiler;
- Meşe ağaçları
- Kestane ağaçları
- Kayın
- Ceviz ağaçları
- Ihlamur
- Kavak
- Keçi boynuzu
- Palmiye
Ilıman bölge ormanlarında bulunan hayvanlar;
- Güvercin
- Atmaca
- Ayı
- Tilki
- Kurt
- Geyik
- Yaban kedisi
İğne Yapraklı Ormanlar
Dünyanın Kuzey Yarım küresinde yer almaktadır. Bu tür karasal biymlarda kış sert geçmektedir. Hatta don ve kar olayı görülmektedir. Dünya geneline yayılmış durumdadırlar.
Özellikle Sibirya’da iğne yapraklı orman sayısı oldukça fazladır. Bu orman türü kozalaklı ağaç ormanları olarak da nitelendirilmektedir. Çam, ladin ve köknar karakteristik ağaçlarıdır. İğne yapraklı ormanlarda bulunan ağaçlarının gövdesi genellikle düz ve dalsızdır. Bu yüzden insanlar tarafından yasal olmayan şekilde kesilebilmektedir.Bu ormanlarda; kirpi,fare,ayı,çakal,köstebek, kartal gibi hayvan türleri yaşamaktadır.
Çöl Biyomları
Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı ya da çok seyrek olarak bulunduğu yerlerdir. Düzenli olarak yağmur yağmamaktadır.
Belli aralıklarla kısa süreli yağışlar meydana gelebilmektedir. Çöl biyomunda sıcaklık farkı çok yüksektir.
Gündüz +55 derecelere kadar çıkabilen sıcaklık geceleri eksi değerlere inmektedir. Bu sıcaklık farkından dolayı çölde bulunan taşlarda çözülmeler meydana gelmektedir. Çöl biyomunda su ihtiyacı az olan bitkiler bulunmaktadır.
Yağmur yağdığı zaman gerekli suyu vücutlarına depolayan kaktüsler en önemli çöl bitkilerindendir. Çölde yaşayan hayvan türlerine örnek olarak sürüngenleri, böcekleri ve bazı kemirgenleri verebiliriz. Başlıca çöllere örnek olarak Gobi Çölü, Büyük Sahra Çölü, Arabistan Çölü, Kalahari Çölü verilebilir.
Ilıman Bölge Çayır Biyomları
Yağış oranının ne çok fazla olduğu ne de çok az olduğu bölgelerde çayır biyomları oluşmaktadır. Yağış miktarı orman oluşturacak kadar fazla değildir. Bunun yanında oluşan bitkilerin kurumasına yol açaçak kadar az yağış almamaktadır.
Bitkiler hızlı bir şekilde büyümektedir. Hızlı şekilde büyüyen bu bitkiler mevsimden dolayı çabuk bir şekilde çürümektedir.Bundan dolayı tarım için elverişli humus miktarı fazla olan topraklar ortaya çıkmaktadır.Çayır köpekleri, zebra,yabani at ve eşekler bu biyomda yaşayabilmektedir.
Sucul Biyomları
Bilindiği gibi Dünyamızın büyük bir kısmı sularla kaplıdır.Bu yüzden sucul biyomlar çok geniş bir alan kaplamaktadır.Sucul biyomlar genel olarak 2 ye ayrılmaktadır
Tatlı Su Biyomları
Su içinde tuz oranı % 1’den az olan bölge tatlısu biyomu olarak nitelendirilmektedir.Tatlı su biyomları 2′ye ayrılmaktadır
Göl Biyomları
Göl biyomlarının büyüklüğü değişmektedir. Bazen küçük gölcüklerden oluşurken bazen çok büyük göllerde bu biyom canlılarına uygun yaşam ortamı meydana gelebilmektedir. Göller kara ve su ekosisteminin iç içe olduğu bölgelerdir. Bu yüzden bir çok özelliği bünyesinde barındırmaktadır. Göller, çok fazla canlı türünün olduğu su biyomlarıdır.
Göl biyomlarında genellikle; sazan,turna,levrek ve kurbağa gibi hayvan türleri yaşamaktadır.
Akarsu Biyomları
Akarsu tek yönlü akan sulardan meydana gelmektedir. Akarsu ağızları genellikle canlı yaşamı ve tarım için uygun bölgelerdir. Akarsular bir çok bölgeyi dolanarak yapılarına zengin mineral kaynaklarını katmaktadır.
Akarsu kaynağına yakın kısımlar besin ve oksijen bakımından zengindir. Bundan dolayı buralarda yaşayan canlı türleri sayısı fazladır. Ancak akarsuyun genişleyerek akım hızının azaldığı bölgelerde kum ve çakıl oranı artmaktadır. Bundan dolayı buralarda yaşayan fazla bitki türü bulunmamaktadır. Akarsularda; sazan,turna, levrek yaşayabilmektedir.
Ayrıca bataklık, sazlık gibi sulak alanlarda tatlı su biyomları içinde yerini almaktadır. Buralarda oksijen miktarı azdır. Yaşam için fazla uygun olmayan bu alanlarda az miktarda canlı türü yaşamaktadır.
Tuzlu Su Biyomları
Genellikle %3 lük tuz derişimine sahip sular tuzlu su biyomları içerisinde kabul edilmektedir. En büyük tuzlu su biyomları deniz ve okyanuslardır. Canlılar için büyük bir yaşam alanıdır. Denizler bulunduğu bölgeye göre farklı özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Denizlerde yaşayan canlı türleri genellikle derinliğe göre değişmektedir. Denizlerin akarsular ile beslenme noktaları en verimli bölgeleridir. Deniz ve okyanusların canlı çeşitliliğinin bol olduğu noktalar suyun üst kısımlarıdır. Tuzlu su biyomlarında derine doğru gidildikçe yaşayan canlı sayısı azalmaktadır. Bunun nedeni buralarda bulunan oksijenin yetersiz olmasıdır. Ayrıca derinlerdecanlı yaşamını olumsuz etkileyecek gazlar bulunmaktadır.
