Biyoçeşitlilik (Biyolojik Çeşitlilik) Nedir? Önemi, Etkileri ve Faydaları

Biyoçeşitlilik (Biyolojik Çeşitlilik) Nedir?

Günümüzde biyolojik çeşitlilik adı verilen çoğu belgelerde de biyoçeşitlilik veya bioçeşitlilik diye adlandırılan olayın kısaca özeti şudur;

Bir bölgede ortak alanda yaşayan bitki ve hayvan türlerinin ayrıca da çeşitliliğine biyo çeşitlilik denilmektedir. Kara, deniz ve diğer tüm su bölgelerindeki canlıları kapsamaktadır. Bu canlılar arasındaki ekolojik sisteme göre farklılaşması anlamındadır.

Biyolojik çeşitlilik canlılar arasındaki farklılık, çeşitlilik, değişkenlik ve içlerinde bulundukları karışık Ekolojik yapılar ile birbirileriyle ve çevreleri ile etkileşimlerini ifade etmektedir.

“Biyoçeşitlilik” terimi diğer adıyla Biyolojik Çeşitlilik, ister yerel bir çevre isterse de tüm bir gezegen olsun, bir habitattaki yaşam formlarının çeşitliliğine işaret eder. Gezegensel biyoçeşitliliğimizi oluşturan türlerin çoğu hala iyi çalışılmamış ya da tamamen bilinmemektedir; uzmanlar, gezegenimizde halihazırda keşfedilmiş ve adlandırılmış, muhtemelen daha fazla olan 1,9 milyon kadar çok sayıda karmaşık (ökaryotik) türün olabileceğini tahmin ediyorlar. Dünya’nın devasa biyoçeşitliliğinin farkında olduğumuzda bile, biyoçeşitlilik krizinin ortasındayız, türlerin Dünya tarihinin büyük kitlesel yok oluşlarına oranla tükenen oranlarla tükeniyor. Bu nedenle, “biyoçeşitlilik” teriminin tanımı basitken, aslında insanlığın (ve bilimin) en büyük zorluklarının bir kısmını kapsamaktadır.

Biyolojik çeşitliliğin anlaşılmasının ve muhafaza edilmesinin bir çok nedeni vardır. Her şeyden önce, her tür, evrimsel tarih ve ekolojik rolün birleşiminde benzersizdir, bu yüzden birlikte ele alındıklarında, küresel bir kaynaktırlar – hayatın mirasını koruyan bir kütüphane gibi.

O halde biyo çeşitlilik dediğimiz olayın bizler için veya genel olarak faydası nedir birde buna bakalım.

Biyolojik Çeşitliliğin Faydaları Nelerdir?

Günümüzde geçmişe bakarsanız eğer her konuda en ufak bir olaydan bile bugüne nasıl farklılıklarla geldiğimizi hepimiz az çok biliyoruz. Tarımdan tutun da teknolojik alanlara kadar her konuda inanılmaz değişikliklerle şuan yaşamaktayız. Tarım ve teknoloji alanında gelişmemizi tamamen biyo çeşitliliğe borçluyuz. Ayrıca eko sistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin biz insanoğluna sağladığı faydalar hayatımızı, yaşamımızı devam ettirmemiz için oldukça önemlidir. Biyo çeşitliliği oluşturan bitki ve hayvan türleri tarım, eczacılık, hayvancılık, tıp, balıkçılık ve sanayi alanlarında temiz su dediğimiz içerisinde canlıların yaşam sürdürdüğü alanlarda suyun temizliğini ve hava sağlanmasında kullanılmaktadır.

Ayrıca günümüzde baktığımızda ülkemizin ekonomisin güçlenmesinde de biyolojik çeşitlilik büyük önem sağlamaktadır. Tüm ülkeler için geçerli olan biyolojik çeşitlilik bulunduğu ülkenin ekonomik alanının büyük kısmını oluşturmaktadır.

Biyolojik çeşitlilik İnsan sağlığını, çevreyi, eko sistemleri, dengede tutar ve içerisinde bulunduğumuz yaşam alanını yaşanılır hale getirmede büyük bir destek sağlamaktadır.

Biyolojik çeşitlilik faydalarını küçük başlıklarla inceleyelim:

• Bitki çeşitliliğinin faydaları;

Bitkiler hem insanlar için hem de toprak ve üzerinde yaşadığımız evrenin dengesini büsbütün sağlamaktadır. Havayı temizleyerek rahat nefes almamızı sağlarlar. Toprak sürekli ekildiğinden toprağın güçlenmesi adına toprağın tüm yorgunluğunu alırlar. Kendilerine barınma sağladıkları gibi diğer tüm canlılara da yaşam alanı oluştururlar ekosisteme devamlılık sağlarlar.

• Hayvan çeşitliliğinin faydaları;

Hayvan denilince aklımıza hemen hemen evrendeki tüm varlıklara sağladığı faydalar gelmelidir. Çünkü eski çağdan günümüze kadar çoğu zaman hayvanlar evcilleştirerek, korunmak amacıyla, giysi kıyafetlerde, beslenme olarak ve gıda kaynağı olacak şekilde birçok alanda fayda sağlamaktadırlar.

Hayvanların evren için sunduğu faydalar aslında saymakla bitmez. Böcek türü dediğimiz küçük canlıların birçoğu toprakların ayrışmasını sağlayarak toprağa yeni ürünlerin ekilmesi için yer hazırlamaktadır. Ayrıca bitkilerin tozlaşmasını sağlayarak bitki çeşitliliğin devam etmesi için eko sisteme fayda sağlamaktadır.

• Ekosistem çeşitliliğinin faydaları;

Her ülkede olduğu gibi bizim ülkemizde de turizm son derece ekonomiye fayda sağlayan bir alandır. Ekonomik alanda neredeyse ülkemizin kalbi denilebilir. Doğa turizmleri oldukça fazladır. Doğaya dayalı turizme eko turizm adı verilmektedir.

Eko turizm son yıllarda inanılmaz bir artış sağlamaktadır. Aslında genel olarak bakılacak olursa bitki türlerinden, günlük olaylara, insanların yapmış olduğu her olay eko turizm dengesini değiştirebilmektedir. Özellikle yoğun çalışma altında olan insanların genellikle de stres atmak amacıyla kullandıkları bir turizm yoludur.

Biyolojik Çeşitliliğin Önemi

Biyoçeşitlilik bir ülkenin bitki ve hayvan türlerinin sayıca zenginliği demektir. Ülkemizde birçok bitki ve hayvan türleri yok olma aşamasındadır. Bu bitki ve hayvan türleri için gerekli korumalar yapılmaktadır ancak bu korumalar yeterli değildir çünkü yok olmanın önüne geçilememektedir.

Yeterli yaşam alanı, parklar ve bahçeler bulunmaması bu tür canlıların tehlike altında olduğunun kanıtıdır. Hayvan ve bitkiler için daha fazla ve uygun alanlar oluşturulması şarttır. Alanların oluşturulması kadar insanların da bilinçlenmesi gerekmektedir. Bitkilerin çok fazla toplanmasının, toprağın çok fazla ekilmesi, hayvanların bilinçsizce avlanması da aslında ne kadar bilinçsiz davranıldığını göstermektedir

Ekolojik Esneklik

Yaşamın bir bütün olarak devam etmesi, çeşitli koşullar altında çeşitli roller gerçekleştirebilen çeşitli farklı türlerin varlığına bağlıdır. Biyolojik çeşitlilik, Yaşamın Çeşitliliği, klasik biliminin ilk bölümünde, entomolog Edward O. Wilson, Brezilya yağmur ormanlarında şiddetli bir fırtına ve fiziksel hasar gördükten sonra ormanın kendini nasıl canlandırdığını anlatıyor. türler, hasara uyum sağlayabilecek ve çevreyi yeniden inşa edecek şekilde mevcuttur.

Biyoçeşitliliğin bu işlevi aynı zamanda tarım gibi insani sistemlerde de geçerlidir. Sadece bir ya da birkaç tür ürüne bağlı olduğumuzda, gıda tedarikimiz hastalığa, infestasyona ve aşırı havaya karşı savunmasız hale gelir. Düşük tarımsal biyoçeşitlilik tehlikesinin ünlü bir örneği 1845’deki İrlanda patates kıtlığıdır. Bu sırada tüketilen popülasyonun tek patates türü geç yanık mantarı tarafından etkin bir şekilde silinmiştir . Aldo Leopold’dan Michael Pollan’a çevre düşünürleri, biyolojik çeşitliliğin kıtlığa karşı sigorta olarak önemini fark etmişlerdir. Mevcut olan daha fazla tür, bazı yeni tehdit, rahatsızlık veya insani ihtiyaçların üstesinden gelmek için adapte edilecek olanların büyük olasılıkla daha muhtemel olmasıdır.

Ekosistem Servisleri

Ekosistem hizmetleri, insanların iyi işleyen ekosistemlerden aldığı faydalardır. İnsanlar, su ve havayı arındırmak, peyzajları yapılandırmak ve toprak erozyonunu önlemek ve diğer hizmetlerin yanı sıra atıkları detoksize etmek veya parçalamak için doğal ekosistemlere dayanır. Bu faydalar, söz konusu sistemlerin çeşitliliği ile artırılmıştır. Deniz balıkçılığı, balık popülasyonlarının sürdürülebilir bir vahşi besin kaynağı sağlamak için yeterince güçlü kalması için çeşitliliğe bağlıdır. Doğal ekosistemlerin çeşitliliği ve bolluğu, ekinleri de dölleyebilen vahşi tozlayıcı türlerinin gelişmesine izin verir.

Doğal Yenilik

Tarih, başlangıçta diğer türlerden gelen insanlar için yararlı olan ürün ve icatların örnekleri ile doludur. Penisilinİlk yaygın olarak kullanılan antibiyotik, mikrobiyolog Alexander Fleming’in, atılan deneysel Petri kaplarından birini kirleten küfün plakadaki bakterileri öldürdüğünü gözlemlediği zaman ünlü bir şekilde keşfedildi. Not: Nobel dersinde, Fleming’in “bitki” olarak kalıp anlamına geldiğini biliyoruz. Artık kalıpların aslında mantar olduğunu, hayat ağacında tamamen farklı ve farklı bir dal olduğunu biliyoruz. Bugün, nesli tükenmekte olan zehirli koni salyangozları araştırılıyor. ağrı kesiciler ve diğer ilaçların nasıl geliştirileceğine dair fikirler ve sürahi bitkilerin kaygan yüzeylerinin gözlemleri, mühendislerin tıbbi cihazlar ve yakıt taşımacılığı için yeni yağlama yöntemlerini icat etmesini sağlamıştır. Daha fazla tür incelendiğinde, tıbbi, bilimsel ve mühendislik problemlerine yönelik çözümler için daha fazla fikir beklenmektedir.

Kültür ve Estetik

Her iki toplum ve birey, güzel, ilginç, ilham verici veya düşündürücü olduğu için biyoçeşitliliğin unsurlarına değer verir. İyi bilinen türler, kültürel geleneğe sahip olabilir, insanlara bir gelenek ve kültürel tarih duygusu sağlar, örneğin, bölgesel mutfaklarda kullanılan (örneğin biber), ulusal semboller (örneğin kel kartal veya dev panda ) veya topluluk tanımlayıcıları (ör. spor takım maskotları). Daha az bilinen türler doğa yürüyüşü ve kuş gözlemciliği gibi doğa belgeselleri ve eğlence etkinlikleri gibi eğlenceler ile merak ve heyecan duygusu sağlar.

İçsel Değer

Bazıları, insanlık dışı canlıların, insanlara yararlılıklarından bağımsız olarak, kendileri ve içlerinde kendilerine özgü bir değere sahip oldukları felsefi ve etik ilkeye inanırlar. Koruma açısından bakıldığında, bu, insanların, diğer türlerin gezegenimizde var olma hakkını koruma sorumluluğunun olduğu anlamına gelir. Bilimsel açıdan bakıldığında, diğer türlerin, sadece canlıların statülerini uygun hale getirdikleri için çalışılmaya değer olduğu anlamına gelir.

Avrupa Çevre Ajansının Bioçeşitlilik Yazısı