Bitkisel hormonlar nelerdir? Bitkisel hormonların görevleri nelerdir? Bitkilerin hormon üreten yapıları nelerdir? Oksin hormonu nedir? Oksin hormonu görevleri nelerdir? Giberalin hormonu nedir? Giberalin hormonu görevleri nelerdir? Sitokinin hormonu nedir? Sitokinin hormonu görevleri nelerdir? Absisik asit hormonu nedir? Absisik asit hormonu görevleri nelerdir? Etilen hormon nedir? Etilen Hormonu görevleri nelerdir?
İnsanların ve hayvanların vücut yapılarının çalışması için sinir sistemi ve endokrin sistem ortak çalışma gerçekleştirir. Ancak bitkilerde sinir sistemi ve endokrin sistem bulunmamaktadır. Bitkilerin sinir sistemi ve endokrin sistem bulunmamasına karşın bitkilerde büyümeyi, gelişmeyi ve yaraların iyileşmesini sağlayan hormonlar bulunmaktadır. Bitkilerde hormonal denetim işlemini üstlenen meristematik doku, metabolik yönden aktif olması ve ikincil işlev olarakta hormon üretimini sağlamaktadır.
Bitkilerde hücreler arasındaki haberleşme, bitki hormonları ile sağlanır. Hormonlar, bitki tarafından çok az miktarda üretilen ve üretildikleri yerden bitkinin diğer kısımlarına taşınan kimyasal habercilerdir. Bitki hormonları, laboratuvar ortamında sentetik olarak da üretilebilir.
Bitki hormonları, kök ve gövde uçlarında, meyvelerde ve genç yapraklarda yer alan hücreler tarafından üretilir. Hormonların bir kısmı üretildiği dokuda etkili olur. Bazı hormonlar ise etkisini bitkinin farklı bölümlerinde gösterir.
Hormonlar bitkilerde hücre bölünmesi, hücre büyümesi, çimlenmenin uyarılması veya engellenmesi, gövde – meyve – yaprak – kök büyümesi, meyve olgunlaşması, yaprak dökülmesi, Yaraların kapanması, tropizma gibi önemli yaşamsal olayların gerçekleşmesinde rol oynayan organik maddelerdir. Bitkisel hormonlar; oksin, giberalin, sitokinin, absisik asit ve etilen olmak üzere başlıca beş grupta incelenir.
BİTKİSEL HORMONLAR
- Oksin
- GİBERALİN
- Sitokinin
- Absisik Asit
Bitkilerin hormon üretilen yapıları ;
- Kök ve gövde ucu
- Yapraklar
- Tohum
- Depo gövde ve köklerde
- Tomurcuk
- Dikotiledon’larda yara bölgesi
- Meyve
BİTKİSEL HORMONLAR VE GÖREVLERİ
OKSİN
Oksin hormonu bitkide hücre bölünmesi, büyümesi, hücre ve doku farklılaşması gibi işlemleri düzenleyen en önemli hormondur. Bitkinin uç kısımlarında salgılanan oksin hormonu bitkinin boyuna uzamasını sağlamaktadır. Oksin hormonu yüksek miktarda salgılanması sonucu ters etki göstererek büyümeyi durdurabilir.
Büyüme ve gelişmede en etkili hormondur. Bitkinin sürgün uçlarında, genç yapraklarda, gelişmekte olan meyve ve tohumlarda sentezlenir. Özellikle büyüme bölgelerindeki hücreler tarafından salgılanır. Oksin, hücre bölünmesini hızlandırır ve bitkinin ışığa yönelmesini sağlar. Büyüme, gelişme, yapraklanma ile çiçek açmada ve meyve oluşumunda görev yapar.
Bir çeşit eşeysiz üreme olan doku kültürüyle bitki üretiminde de oksin hormonundan yararlanılır. Oksin ayrıca hücre bölünmesi, kesik gövde ve yapraklarda saçak kök oluşumunun uyarılması ve çiçeğin açması gibi
olayları da etkiler.
Oksin hormonunun etkilerini maddeler halinde sıralarsak;
- Bitkileri güneş ışınlarına doğru yönelmesine sağlayan hormondur.
- Oksin hormonu bitkide az salgılanması durumunda yaprakların dökülmesine neden olur.
- Oksin hormonu bitkilerin meyve oluşumunda büyük etkisi vardır.
- Oksin Hormonu çekirdeksiz meyve oluşmasını sağlamaktadır.
- Oksin hormonu döllenme işlemi gerçekleşmiş bitkilerin dökülmesini önlemektedir.
- Oksin hormonu ovaryum gelişmesine önemli bir role sahiptir.
- Oksin hormonu bitkiler için önemli olan kambiyumun gelişmesinde rol alır.
- Sentetik olarak oluşturulan oksin hormonu yabani bitkilerin ve otların öldürülmesinde kullanılmaktadır.
GİBERELİN
Bitkisel hormonlar arasında yer alan giberelin hormonunun en önemli ve dikkat çeken özelliği tohumların çimlenmesini uyarmalarıdır.
Köklerde, genç yapraklarda ve bitkilerin embriyolarında üretilir. Hücre bölünmesi ve hücre büyümesini uyararak gövde ve yaprak uzamasını, çiçeklenmeyi teşvik eder. Hücreye su alımını kolaylaştırarak hücrelerin genişlemesini ve uyku halindeki tohumun uyanmasını sağlar. Tohumun çimlenmesinde de etkilidir.
Giberelin hormonunun diğer önemli görevleri ise;
- Giberelin hormonu bitkinin gövde kısmının uzamasını sağlamaktadır.
- Giberelin hormonu bitkilerdeki meyvelerin büyümesini hızlandırmaktadır.
- Giberelin hormonu bitkilerin çiçek açma olayını düzenlemektedir.
NOT: Giberellin, tarımda kullanılan önemli bir hormondur. Çekirdeksiz meyve oluşumunu sağlamak, salkım seyreltmek ve tane iriliğini artırmak amacıyla başta üzüm olmak üzere çeşitli meyvelerde kullanılır. Üzümlerin daha iri olması, genetik ıslahın yanı sıra üzüme büyüme halindeyken verilen giberellin hormonu ile sağlanır
SİTOKİNİN
Kök uçlarında sentezlenir ve ksilemle meristem dokulara, tohum, yaprak ve meyvelere taşınır. Hücre bölünmesi için uyarıcı görev yapar. İkincil meristemlerin aktif hale gelmesini ve gövdenin alt kısımlarında köklerin oluşmasını sağlar.
Sitokinin hormonu, çiçekçiler tarafından bitkinin yaşlanmasını geciktirmek için de kullanılır. Diğer bitkisel hormonlarla ortak çalışır. Bitkilerde büyümede, tohum üretiminde, zedelenen dokunun onarımında, tomurcuk gelişiminde ve yaprakların geç dökülmesinde rol oynar.
Sitokinin hormonu ve Görevleri ;
- Bitkinin hücre bölünmesini uyarmaktadır.
- Bitkinin tomurcuk gelişmesinde etkili olmaktadır.
- Bitkilerde yaprakların geç dökülmesini sağlama şeklinde olayların gerçekleşmesinde rol oynamaktadır.
ABSİSİK ASİT
Absisik asit hormonunun bitklerdeki en önemli görevi uygun olmayan ortamda tohumun çimlenmesini engellemek ve böylece tohumun uyku halini devam etmesini sağlamaktır.
Uygun olmayan ortamda tohumun çimlenmesini engelleyerek, tohumun uyku halini devam ettirir. Ayrıca stomaların açılıp kapanmasını düzenleyici etkisi vardır.
ETİLEN
Bitkilerde kuraklık, su baskını, mekanik basınç ve enfeksiyon gibi streslere yanıt olarak üretilen bir hormondur. Aynı zamanda meyve olgunlaşması sırasında da etilen üretilir. Etilenin etkisiyle, hücre çeperinin yapısındaki maddeler enzimlerle parçalanır. Bu durumda, nişastanın ve asitlerin şekere dönüşümü meyveyi tatlandırır.
Böylece meyve olgunlaşır. Ancak olgunlaşma tamamlandıktan sonra, etilen üretimi devam ederse meyve çürür. Etilen bir gaz olduğundan ve bulunduğu ortamda kolayca yayılabildiğinden diğer meyvelerin de çürümesine neden olur.
Etilen bitkisel hormon ve Görevleri;
- Bitkilerin meyve olgunlaşmasını sağlamaktadır.
- Bitkilerin yaprak dökümüne yol açmaktadır.
- Bitkilerin çiçeklerinde solmaya neden olma şeklindeki olayların düzenlenmesinde görev yapmaktadır.
BİTKİSEL HORMONLAR VE GÖREVLERİ – PDF
