Bitkilerde rekombinant DNA teknolojisi ile bitkinin ürün kalitesi ve tohum verimliliği gibi özellikleri yükseltilir. Aynı zamanda bitkinin böcek ilacı, hastalık, soğuk, tuz ve kuraklık gibi faktörlere karşı direnci artırılır.
Bir bitkiye ait genetiği değiştirilmiş tek bir hücreden verimli bitki türleri elde edilebilir. Bu şekilde oluşturulan bitkilerin tohumlarından çoğaltma yapılır.
Bitki hücrelerine gen aktarılmasında kullanılan taşıyıcı (vektör), çoğunlukla bir toprak bakterisi olan Agrobacterium tumefaciens bakterisinden elde edilen ve kendini eşleme özelliğine sahip olan plazmittir.
Bu bakteriler, doğal olarak plazmitini bitki hücresine aktarabilme özelliğine sahiptir. Bakterinin plazmiti konukçu bitki hücresinin çekirdeğindeki DNA’ ya katılır. Rekombinant olan bu plazmit, bitki hücrelerini enfekte etmekte kullanılır. Daha sonra ise doku kültürü yöntemi kullanılarak, rekombinant DNA taşıyan bitkiler elde edilebilir.
Örneğin; Agrobacterium’un plazmitlerinden birine rekombinant DNA tekniğiyle antibiyotik direnç geni ve böceklere karşı direnç geni aktarılır. Bitki yaprağı kesilerek, yaralanan bölgesine Agrobacterium bakterisi bulaştırılır.
Yaralanan bitki hücrelerinden salgılanan özel bir madde, bakterideki diğer plazmiti aktif hale geçirir. Aktif hale geçen plazmit, rekombinant plazmitin bitki hücresine geçmesini sağlar. Böylece istenilen gen bitkilere aktarılmış olur.
ÖRNEK SORU;
Genetik mühendisliğinde bir genin kopyalanması
sürecinde gerçekleştirilen;
I. Geni, aktarılacağı organizmaya ait olan DNA ile
birleştirmek
II. Özelliğin ortaya çıkmasını sağlayan genin bulunduğu
DNA yı belirlemek
III. Restriksiyon enzimleri ile DNA üzerindeki geni uygun
yerlerinden kesmek
IV. Yalıtılmış geni taşıyacak bir aracı bulmak
V. Hücre içinde kromozom yapılarının ayıklanarak,
saf DNA moleküllerini elde etmek
şeklindeki işlemlerin uygulanma sırası, aşağıda verilenlerden
hangisindeki gibi olmalıdır?
A) V – II – III – IV – I
B) IV – II – I – V – III
C) IV – II – I – III – V
D) III – IV – II – V – I
E) I – IV – III – II – V
ÇÖZÜM;
Genetik mühendisliği ile bir genin kopyalanmasında,
sırasıyla şu işlemler uygulanır;
Kopyalanmak istenen özelliğin bulunduğu canlının
hücrelerinde, kromozom yapıları ayıklanarak, DNA
ların saf olarak elde edilmesi sağlanır.
Bu DNA molekülleri içinde, ilgili özelliğin ortaya çıkmasını
sağlayan genin bulunduğu DNA belirlenir.
Yeri belirlenen gen, özel enzimler kullanılarak (restriksiyon
enzimleri), uygun yerlerinden kesilir.
Bundan sonraki aşamada gen, taşıyıcı olarak kullanılacak
olan canlının DNA sıyla birleştirilir.
En son olarak ise taşıyıcı sayesinde gen; yeni özelliğin
kazandırılacağı hücreye aktarılır ve bu hücrenin
genetik yapısına eklenmesi sağlanır.
Cevap A
BİTKİLERDE KLONLAMA – PDF
