Belirli bir süre içinde sadece canlılığın sürdürülmesi için kullanılan enerji miktarına bazal metabolizma hızı denir. Sadece canlılığın sürdürülmesi için kullanılan enerjiyi yani bazal metabolizmayı ölçmek, bazal koşullarda mümkündür.
Bazal koşullar şunlardır:
- Bazal metabolizma hızı, kişinin son yemeğini yedikten en az 12 saat sonra ölçülmelidir. Çünkü bu sürenin sonunda, son alınan besinin de sindirimi ve emilimiyle ilgili enerji gerektiren ek işlemler bitmiş olur. Bu da sindirim yönünden tam dinlenme hali demektir.
- Birey sırt üstü yatmış olmalıdır. Böylece iskelet kasları bakımından tam dinlenme sağlanmış ve fazladan enerji harcanmamış olur.
- Çevre sıcaklığı uygun olmalıdır. Bu değer insanda çıplak 30°C, giyinik 16-18°C’dir. Böylece soğukta titreme vb. için, sıcakta ise terleme vb. için gerekli olan ek enerji harcanmamış olur.
Bu özel koşullar altında birey, kalbin çalışması, soluk alıp verme, sinir impulslarının iletilmesi, vücut sıvılarının bileşiminin uygun değerlerde sabit tutulması için yani sadece yaşamını belirli bir süre sürdürmek için enerji harcar.
Bazal metabolizma hızını ölçme yöntemleri şunlardır:
- Bireyin kullandığı oksijen miktarı belirlenir.
- Bireyin dışarı verdiği ısı veya CO2 miktarı belirlenir.
Bir mol glikozun oksijenli solunumla tam olarak yıkılabilmesi için 6 mol O2 gerekir. Bu bilgiden hareket edilerek ne kadar glikoz yıkıldığı ve ne kadar enerji üretildiği hesaplanır. Bu enerji bireyin tükettiği enerjiye eşittir.
Bazal metabolizma ölçüldükten sonra çeşitli birimlerle ifade edilebilir. Bunlardan en yaygın olanı, bir saatte, vücut yüzeyinin 1 m2 si başına harcanan kilokalori miktarı cinsinden, yani Kilokalori / m2 / saat birimleri cinsinden ifade edilmesidir. Normal genç bir insan, saatte bir m2 si için 40 kilokalori tüketir.(40 kilokalori / m2 / saat)
Bazal metabolizma hızı yaşa, cinsiyete, vücut büyüklüğ üne ve hormonal duruma bağlı olarak değişiklikler gösterir.
Uzun süren açlık durumlarında metabolizma bazal düzeyin de altına düşebilir.
- Yaşın artması bazal metabolizma hızını yavaşlatır.
- Erkeklerin bazal metabolizma hızı, kadınların bazal metabolizma hızına göre daha yüksektir.
- Yüzey / hacim oranı fazla bireylerde az olanlara göre bazal metabolizma hızı yüksektir.
- Ortam sıcaklığının artması sıcakkanlı hayvanlarda bazal metabolizma hızını yavaşlatırken, soğuk kanlı canlılarda hızlandırır.
- Adrenalin ve tiroksin gibi hormonların salgılanması bazal metabolizmayı hızlandırır.
