Arkeler, bakteriler gibi prokaryot, tek hücreli canlılardır. Günümüzde bilimsel çalışmalarda teknolojinin kullanılmasıyla arkelerle ilgili birçok bilgiye ulaşılmıştır. Bilim insanları canlıları sınıflandırırken arkeleri bakterilerle aynı gruba almamıştır. Çünkü arkelerin hücresel, metabolik, filogenetik özellikleri ve gen yapıları bakterilerden farklılık gösterir.
Arkelerin en dikkat çekici özelliği yaşam ortamlarının diğer canlıların yaşayamayacağı kadar zor koşullara sahip olmasıdır.
Arkelerin Yaşam Alanları
• kaynayan sularda,
• yanardağ bacalarının etrafında,
• aşırı tuzlu sularda,
• derin deniz termal çukurlarında,
• yüksek asidik ve yüksek bazik özelliğe sahip sularda,
• bataklıklarda,
• çok soğuk sularda
Ayrıca arkeler diğer canlıların yaşayabildiği normal koşullara sahip ortamlarda da yaşayabilir.
Arkelerin Sınıflandırılması ve Çeşitleri
Arkeler yaşayabildikleri çevresel koşullara göre,
• metanojenik arkeler,
• aşırı tuzcullar,
• aşırı termofiller,
• soğuk sevenler olmak üzere dört gruba ayrılır.
Metanojenik Arkeler (Metanojenler)
Bataklıklarda, pis sularda, hayvan gübrelerinde, çöplerde ve otçul hayvanların sindirim sisteminde yaşayabilirler.
Metanojenik arkeler, zorunlu anaerobtur. Oksijen varlığında yaşayamazlar. Çünkü oksijen bu arkelere zehir etkisi yapar. Metanojenik arkeler karbondioksit gazını hidrojen ile birleştirerek metan gazı oluştururlar. Bu yolla da enerji üretirler.
Aşırı tuzcullar (Halofiller)
Tuz oranı yüksek olan sularda yaşarlar. Örneğin, tuz gölünde çok miktarda bulunurlar.
Aşırı termofiller
Yüksek sıcaklığa sahip ortamlarda yaşarlar. Örneğin; termal sularda, yanardağ bacalarının etrafında vs. bulunurlar. Bu grupta yer alan arkeler için en uygun sıcaklık aralığı 65-85 °C dir. Ancak suyun kaynama sıcaklığının üzerindeki sıcaklıklarda yaşayabilenleri de vardır. Bu arkelerin enzimleri yüksek sıcaklığa dirençlidir.
Soğuk seven (pisikrofilik) arkeler
Ortam sıcaklığının 5 °C den düşük olduğu bölgelerde yaşayabilirler. Bazı türleri suyun donma noktasında (0 °C) bile yaşayabilir.
Arkeler tıpkı bakteriler gibi; solunum şekillerine, beslenme şekillerine, gram boyanma şekillerine ve fiziksel yapılarına göre de gruplandırılabilir.
