Arılarda Partenogenez ( Üreme )

Arılarda üreme nasıl olur? Arılarda partenogenez? Partenogenez nedir? Arıların anatomisi? Arılarda üreme ( Partenogenez ) hakkında detaylı bilgi yazımız içerisinde yer almaktadır.

Arılarda partenogenezi yani üremeyi açıklamadan önce partenogenezin ne olduğunu hatırlayalım. Partenogenez, kısaca döllenmemiş yumurtalarda üreme sonucu yeni bireylerin oluşmasıdır. Partenogenezde bir dişi gametin bir erkek gametle döllenmeksizin, kendi kendine üreyerek çoğalmasıdır. Eklem bacaklılarda, arılarda,su pirelerinde, karıncalarda yaprak bitkilerinde ve bazı kelebeklerinde de partenogenez görülmektedir. Partenogenez hakkında detaylı bilgi diğer yazılarımız arasında yer  almaktadır.

Arılarda partenogenez yani üreme olayını daha iyi anlamak için partenogenezi açıkladıktan sonra şimdi de bal arılarının anatomisi ve sosyolojik yapılarından bahsedelim. Bal arıları koloniler şeklinde yaşayan bir böcek türüdür. Bal arılarının kolonisi içerisinde kraliçe arı (anaarı), erkek arı ve işçi arı bulunmaktadır. Kraliçe arı koloninin neslinin devamı ve birey sayısının artmasından sorumlu, erkek arı ise kraliçe arının yumurtalarını döllemekle sorumlu ve işçi arılarda koloni için bal üretmekten sorumludurlar. Arılarda üreme olayı yani partenogenez kraliçe arı yani ana arı ile erkek arılar arasında yer olmaktadır.

Arılarının anatomisinin en önemli özelliklerinden birisi kuşlarınkine benzer bir kursağa sahip olup, nektarı depolayıp daha sonra mayalarak bala çevirmesini sağlayan bal midesine sahip olmasıdır. Arıların anatomisi içerisinde yer alan malpingi organları (korun tabakasının altında bulunan canlı hücreler) hemolenfi süzerek böbreklerin görevini üstlenmektedir. Arılarda açık kan damarı sistemi bulunmaktadır. Bu açık kan damarı sistemi içerisinde pulzanyen yani açıp kapanan kısım, dorsal damar yani kalp görevi gören damar ve yardımcı kalpler bulunmaktadır.

Arılarda bağışıklık sistemi kendilerine özgü değildir yani spesifik değildir. Arılarda yalnızca fagositoz (hücre yemesi) yapılmaktadır. Yani hücreler besinlerini sitoplazmadan çıkıntı yaparak hücre içine alır. Bu nedenle arılara aşı yapmak mümkün değildir. Trakea sisteminin pasif ventilasyonu ile açılıp kapanabilen stigma denen küçük delikler vasıtası ile nefes alırlar. Kraliçe arı diğer arılardan fizyolojik olarak daha iri yapılıdır.

Şimdi arılarda partenogenezi olayını biraz daha detaylandıralım. Her arı kolonisinde bir tane kraliçe arı bulunmaktadır. Eğer bir kolonide yeni bir kraliçe arı daha bulunursa o kolonide yer alan eski kraliçe arı yanına biraz işçi arı alarak farklı bir bölgede koloni oluştururlar. Kraliçe arılar kuluçka evresinde çıkar çıkar çıkmaz yetişkinlik seviyesine ulaşmaz. 3 ila 7 gün arasında çevreyi tanımak için koloni çevresinde uçuşlar yapar. Aradan geçen süre zarfı içerisinde yetişkinliğe ulaşan kraliçe arı erkek arılardan gamet almak için uçuş yapar. Erkek arı ile kraliçe arının çiftleşme olayı yaklaşık olarak yerden 10 metre yüksete olmaktadır. Erkek arı ile kraliçe arı arasındaki çiftleşme sırasında yaklaşık olarak 100.000.000 (100 milyon) spermden ancak 6.000.000 (6 milyon) kadarı kraliçe arının sperm kesesine (seminal vesikül) pompalanır. Kraliçe arı erkek arıdan aldıkları spermlerinleri sperm kesesinde muhafaza etmek için özel bir dokuya sahiptir.

Erkek arıların testis kanalcıkları içinde 11.000.000 (11 milyon)‘a yakın spermin üretildiği seminifer tübüllerden (elastik dokular) oluşmaktadır. Arıların çiftleşmesi diğer böcek türlerinden çok farklıdır. Penis büyük ölçüde atrofiye yani organ kuruması olmuştur. Erkek arılarda penisin yerine karnın iç tarafına çekilmiş olan bir endo fallus yani dış uzantı ile ejakülasyon yani boşalma yapar. Erkek arı çiftleşmesinden kısa bir süre sonra ölür.

Bir kraliçe arının erişkin bir birey olması için gerekli süre 16 gündür. Erkek arıların erişkin bir arı olması için gerekli süre 24 gündür. İşçi arıların erişkin bir birey olması için gerekli süre 21 gündür.

Kraliçe arı ve arkek arı arasındaki çiftleşmek bittikten sonra kraliçe arı larvalarını petekler içine yerleştirir. 3 gün geçtikten sonra larvalar yumurtalardan çıkar sonra propupa evresinden diğer bir ifadeyle larvada ilk değişim evresinden hemen sonra prepupaya yani larvanın son haline geçer. Onuncu günden sonra yavru gözleri kapanır. Bundan sonraki evrede kuluçka başlar. Kuluçka tamamlandıktan sonra yeni arılar oluşmuş olur.

Önemli bir bilgi daha paylaşalım, kraliçe arının sperm kesesinde spermler yaklaşık 5 yıl boyunca larva oluşturmasına yeterli olur. Sperm kesesinde sperm olduğu sürece işçi arılar dünyaya gelir. Sperm kesesinde spermler bittikten sonra erkek arılar dünyaya gelmeye başlar. Kraliçe arıdan erkek bireyler dünyaya geldiği zaman koloni içerisindeki arılar kraliçe arıyı koloniden kovarlar.

Partenogenez ve biyoloji hakkında diğer konular sitemiz içerisinde yer alan yazılarımızda mevcuttur.